De vlag kan uit op Schiermonnikoog. Het kleinste Waddeneiland is vandaag als laatste stuk van Nederland bevrijd uit handen van de Duitse bezetter.

Het was voor de inwoners van Schiermonnikoog een aparte bevrijding. Waar dik een maand geleden op veel plekken in Nederland al feest werd gevierd, bleef de komst van de Canadezen hier lange tijd uit. Pas vandaag vertrokken de laatste Duitsers van het eiland.

Tijdens de bezetting was het relatief rustig op Schiermonnikoog. Er werd niet gevochten en er vielen weinig doden. Desondanks zaten er op het kleine eiland zo'n zeshonderd Duitsers. Deze woonden met elkaar in het dorp Schlei, in de duinen buiten het dorp Schiermonnikoog.

Doordat er zoveel Duitsers op het eiland zaten, leefden de inwoners van Schiermonnikoog en de Duitsers vreedzaam naast elkaar. Voor verzet en sabotage was op het dichtbevolkte eiland geen ruimte.

"Slecht hebben wij het zelf niet gehad. Het was soms wel spannend, maar we zijn er zonder kleerscheuren doorheen gerold", vertelt IJje Tjeerdstra.

Toch waren de eilanders niet totaal afgesloten van het oorlogsgeweld. "Op en rond Schiermonnikoog spoelden veel lijken aan, vooral in het begin van de oorlog. Veel lijken waren totaal verminkt: hoofd eraf, benen eraf, het was een bar gezicht. De lichamen, meest Fransen, waren afkomstig uit de buurt van Normandië. Later waren het vooral Engelsen die met hun vliegtuigen naar beneden werden geschoten door de Duitsers."

SS'ers uit Groningen

Afgelopen april kwam een abrupt eind aan de rust. Uit angst voor een Canadese overwinning vluchtten zo'n honderdtwintig radicale SS'ers en SD'ers uit het beruchte Scholtenhuis in Groningen naar Schiermonnikoog. In het laatste bolwerk van de Duitsers probeerden ze hun berechting te ontlopen.

In de ochtend van 15 april kwamen ze met vier schepen de haven van Zoutkamp binnenvaren. De Duitse kapitein-luitenant Wittko zat totaal niet op de komst van deze fanatieke landgenoten en collaborateurs te wachten en stuurde ze naar een afgelegen gebied aan de oostkant van Schiermonnikoog.

Daar werden de soldaten ondergebracht in boerderijen en een grote eendenkooi. Wittko dreigde de groep te beschieten, mochten ze problemen veroorzaken. Hij was bang dat de groep zou doordraaien nu de oorlog bijna verloren was.

"Overal zaten ze. In de kooi, in de duinen. Wij hadden niet in de gaten wie het waren. Dat wist niemand eigenlijk", zegt Teun Talsma over de plotseling hachelijke situatie op Schiermonnikoog. "In de eendenkooi zaten de fanatiekelingen. Ze hadden er hutten gebouwd met complete kacheltjes erin."

Ook boerderij de Kooiplaats werd een onderkomen. "Ik moest binnen een paar uur mijn boerderij ontruimen daar deze gevorderd werd voor militaire doeleinden", vertelt eigenaar Yde Talsma. "Overal moesten Duitsers slapen, zowel in de schuur, de stal als op de zolders."

Uiteindelijk stuurden de Canadezen op 17 april een vertegenwoordiger naar het eiland om de overgave van de Duitsers te regelen. Maar van capitulatie wilde de groep in de eendenkooi niets weten, waardoor de onderhandelaar onverrichter zake terugkeerde naar het vasteland.

"De SD'ers kwamen er langzaam maar zeker achter dat ze in de val zaten. Nog eenmaal werd een vluchtpoging ondernomen. Dit werd echter een mislukking", vertelt Yde Talsma.

Vanaf dat moment kregen de Duitsers op Schiermonnikoog toch oren naar capitulatie. Na valse beloftes dat de groep als krijgsgevangenen behandeld zou worden gingen ze overstag. Op 31 mei werd de eerste groep soldaten afgevoerd naar Groningen. Daar werden ze gelijk opgepakt en uiteindelijk geïnterneerd.

Vandaag vertrok ook het allerlaatste groepje soldaten van het eiland. De bevrijding van heel Nederland is hierdoor - dik een maand na de capitulatie - een feit.