Prominente klimaatonderzoeker waarschuwt: we moeten problemen niet overdrijven

Hij is zeker geen klimaatontkenner. Maar hij vindt wél dat we de gevaren van opwarming van de aarde overdrijven. De Brit Mike Hulme is een vooraanstaande klimaatwetenschapper met een onconventionele boodschap: laten we geen paniekvoetbal spelen en doen alsof de mensheid ten dode is opgeschreven.

Nieuwsuur spreekt Hulme op de Universiteit van Cambridge, waar hij hoogleraar sociale geografie is. Hij werkte jarenlang voor het VN-klimaatpanel IPCC, kreeg internationale onderscheidingen voor zijn werk en vindt net als bijna alle wetenschappers: de mens veroorzaakt de opwarming van de aarde en de mens moet die dus ook beperken.

Toch heeft zijn nieuwe boek een opvallende titel: Climate Change isn't Everything. Daarin introduceert hij de term 'klimatisme': "De ideologie van mensen die heel fanatiek tegen klimaatverandering zijn."

Die ideologie is gevaarlijk, zegt Hulme, want als we ons alleen nog maar concentreren op klimaatverandering geven we andere problemen te weinig aandacht. "Dan kijk je naar de wereld met slechts één oog, en niet twee."

Klimaatstress

De hoogleraar ergert zich aan activisten en politici die zeggen dat de opwarming van de aarde een 'existentieel gevaar' is. "Als je dat letterlijk opvat sterft de mensheid uit. En dat is niet zo."

Toch gaat een grote generatie jongeren mee in "de mythe dat de mensheid ten onder gaat". Dat leidt tot klimaatstress, zegt Hulme.

'Ook 'klimatisme' in wetenschap'

Ook wetenschappers zouden zich schuldig maken aan 'klimatisme'. Zo blijven ze volgens Hulme de somberste toekomstscenario's schetsen zonder rekening te houden met klimaatbeleid dat al van kracht is.

Zo negeren de modellen het feit dat de CO2-uitstoot minder snel stijgt als gevolg van klimaatbeleid. "Toch passen honderden wetenschappers die modellen nog steeds toe. En dat vertekent de manier waarop gevolgen van klimaatverandering worden voorgesteld."

Sommige wetenschappers zijn niet bezig met het beter begrijpen van de natuur, zegt Hulme, maar vooral met 'klimaatactie'. "Ze vinden de wetenschap ondergeschikt aan politiek beleid."

Heleen de Coninck herkent zich niet in die kritiek. Ze is hoogleraar klimaatbeleid aan de TU Eindhoven en schreef mee aan meerdere VN-klimaatrapporten. Ze beaamt dat de CO2-uitstoot lager is dan in de zwartste scenario's, maar benadrukt ook dat iedere keer weer blijkt dat de gevolgen van temperatuurstijgingen groot zijn. "Dus ik denk dat door de band genomen de wetenschap wel ongeveer goed zit in het aankaarten van het probleem."

De Coninck zegt dat ze graag optimistischer nieuws brengt over klimaat. "Als iets meevalt met klimaatverandering ben ik eerlijk gezegd alleen maar blij. Ik ken vooral wetenschappers die gemotiveerd zijn om góéde informatie naar voren te brengen."

Focus op andere problemen

Hulme komt met zijn boek juist nu veel landen na jarenlang weinig doen opeens ambitieuze klimaatdoelen stellen. Een te rigoureuze focus op alleen klimaat kan onbedoelde gevolgen hebben, waarschuwt de Brit.

Zoals in 2009, toen Europa een richtlijn opstelde voor meer biobrandstoffen. Doel was vervuilende emissies te reduceren. Er ontstond een run op biomassa zoals hout. Dat leidde in arme zuidelijke landen tot een kaalslag en minder landbouwgrond.

"In naam van klimaatverandering, dat boven alles staat, wordt de ontbossing juist versneld, dwing je mensen hun geboortegrond te verlaten, en neem je ze hun voedselbron af."

Het is "zeker geen overbodige luxe" dat Hulme aandacht vraagt voor de valkuilen van klimaatbeleid, zegt De Coninck. "Want die zijn er. Maar het is heel belangrijk dat je die valkuilen niet als reden gaat opvoeren om minder scherp aan de wind te zeilen. Want het is echt nodig dat we die doelen halen."

Dat vindt ook Extinction Rebellion-woordvoerder Chris Julien. Volgens hem gaat Hulme "aan de veilige kant zitten" binnen de bandbreedtes van het risicovraagstuk. "Dat presenteert hij als feitelijk terwijl hij aan de andere kant zegt: het is zo onzeker dat we eigenlijk niet over de toekomst kunnen zeggen welke kant het opgaat."

Hulme hoopt met Climate Change isn't Everything vooral te bereiken dat het klimaatprobleem in het juiste perspectief wordt gezien. "Ik wil klimaatverandering in de juiste context plaatsen. Te midden van alle andere problemen, met alle mogelijkheden die de mensheid heeft om met risico's en gevaren om te gaan."