Mishandeling, afpersing en bedreiging. Vooral scholen in grote steden hebben hiermee te maken. Scholen registreren geweldsincidenten niet, en reageren nu te veel ad hoc, zegt een onderzoeker van het Nederlands Jeugd Instituut.
Pesten is een veelbesproken thema, maar er zijn ook zwaardere incidenten in en rondom scholen. Het IJburg College in Amsterdam kwam de afgelopen weken negatief in het nieuws nadat een aantal ouders aan de bel trok. Hun kinderen werden afgeperst, bedreigd en mishandeld.
Klappen gekregen
Een van de ouders vertelt aan Nieuwsuur: "De bedreigingen en afpersingen hebben weken geduurd. Mijn zoon moest andere kinderen in de val lokken. Dat heeft hij niet heeft gedaan. Daardoor heeft hij klappen gekregen. Hij is twee keer mee genomen naar een bouwplaats en daar in elkaar geslagen."
Twee jaar geleden werden scholieren van een aantal andere Amsterdamse scholen geteisterd door een jeugdbende. Het Montessori Lyceum Amsterdam was ook doelwit. "Het groepje afpersers hing rond de school en vroeg aan mijn zoon om even mee te lopen", vertelt een moeder. "Ze namen hem mee naar een specifiek punt waar geen camera's waren. Daar hebben ze hem meerdere keren geschopt en in zijn gezicht geslagen, en hem beroofd van zijn pet, riem, horloge en telefoon."
Scholen moffelen incidenten vaak weg. Ze zijn bang voor negatieve publiciteit, en zien elkaar te veel als concurrent
Grote steden-problematiek
Daan Wienke van het Nederlands Jeugd Instituut zegt dat geweldsdelicten rond scholen niet alleen een Amsterdamse aangelegenheid is. "Het is een probleem van grote steden. Daar hebben scholen vaak minder binding met de wijk, omdat leerlingen uit verschillende buurten komen. Je ziet dat er dan vaker sprake is van groepjes die kinderen opwachten, afpersen en bedreigen."
Het is niet duidelijk hoe groot het probleem is. Scholen zijn niet verplicht om geweldsincidenten te registreren. Een wetsvoorstel om hier verandering in te brengen werd vorig jaar ingetrokken. Een kwalijke zaak, meent Wienke. "Door het bijhouden van incidenten kan je ze categoriseren en analyseren. Daar kan een school veel van leren, omdat patronen duidelijk worden."
Ook is er volgens Wienke momenteel geen heldere aanpak van geweld rond scholen. "Scholen reageren nu veel te ad hoc op gebeurtenissen. Ze zouden veel meer met elkaar moeten praten. In plaats daarvan moffelen scholen incidenten vaak weg. Ze zijn bang voor negatieve publiciteit, en zien elkaar te veel als concurrent."
Geen garantie buiten school
Een aantal ouders heeft kritiek op de aanpak van het IJburg College. Een moeder vertelt dat haar zoon door vier andere leerlingen van de school werd mishandeld. De vier daders werden extern geschorst. Toch durfde haar zoon niet meer naar school. De schooldirectie deelde mee dat ze zijn veiligheid alleen binnen de school kon garanderen, maar niet verantwoordelijk was voor wat er buiten schooltijd, of op weg van school naar huis gebeurde. Dit leidde ertoe dat de mishandelde jongen van school ging.
De directeur van het IJburg College, Lou Brouwers, zegt de situatie te betreuren. Hij heeft alles gedaan wat in zijn macht lag om het gevoel van onveiligheid bij de betreffende leerling weg te nemen. "Wat we gedaan hebben is niet gering. Als je op deze manier leerlingen schorst is dat een behoorlijk ingrijpende maatregel. Ik kan ze niet juridisch of justitieel vervolgen, toch?", zegt Brouwers.
Onze verantwoordelijkheid houdt niet op bij de deur van de school. Maar we hebben de hulp nodig van andere spelers in de stad.
Gedeelde verantwoordelijkheid
Wienke vindt dat de verantwoordelijkheid van de school tot buiten de schoolmuren moet reiken. "Een school kan zich niet op het argument beroepen dat wat buiten het schoolgebouw gebeurt niets met de school te maken heeft."
Maar de verantwoordelijkheid ligt niet bij de school alleen, zegt hij. "Je kunt het als school niet allemaal zelf oplossen. Met de decentralisaties van het Rijk naar de gemeenten krijgt de wijk een belangrijkere rol. De school moet hierin samenwerken met de buurt en de gemeente, de buurtregisseur en de wijkagent."
Onderzoek door expert
Lou Brouwers benadrukt dat de leerlingen op het IJburg College grotendeels buiten IJburg wonen. "Onze verantwoordelijkheid houdt niet op bij de deur van de school. Wij betrekken de wijk bij ons veiligheidsbeleid. Maar op het moment dat de leerling uit de tram stapt dan heb je er geen zicht meer op. Dan moet je dus ook kunnen rekenen op andere spelers in de stad."
Het IJburg College laat de incidenten door een onafhankelijke expert onderzoeken. De expert zal met leerlingen en docenten spreken en toegang krijgen tot de administratie van de school. Met de leerlingen die de school verlaten wordt niet gesproken. Op het moment dat uit het onderzoek 'lessons to be learned' komen, wil Brouwers die "zeker ter harte nemen"