Twee hoge militairen en ruim 2700 rechters opgepakt in Turkije

Chaos in Turkije lijkt voorbij, maar de mist is nog niet opgetrokken

Hier sluiten we het liveblog over de couppoging in Turkije. De dag na de greep naar de macht was er een van verwarring. Een etmaal later is de ergste chaos voorbij, maar de mist is nog niet helemaal opgetrokken. Als je nog eens wilt zien wat er vandaag allemaal gebeurde, is hier een overzicht.

Bram Vermeulen: positie Erdogan versterkt

President Erdogan zet zijn rivaal Gülen weg als zondebok, zegt correspondent Bram Vermeulen. "Hij is zelf door de couppoging sterker komen te staan. Dat blijkt wel uit de beelden van het warme onthaal in Istanbul vannacht, toen de F-16's nog in de lucht waren."

Het komt Erdogan volgens Vermeulen allemaal goed uit. "Hij wil zijn presidentiele macht uitbreiden. Daar heeft hij de steun voor nodig van twee derde van het parlement. Dit zou daar wel eens de opmaat naartoe kunnen zijn."

Erdogan wil dat de VS Gülen uitlevert

President Erdogan roept zijn Amerikaanse collega Obama op om zijn in de VS woonachtige rivaal Gülen uit te leveren aan Turkije. Erdogan houdt de islamitische geestelijke verantwoordelijk voor de mislukte couppoging afgelopen nacht.

'Minder aanhangers op Taksimplein dan Erdogan had verwacht'

Na een betrekkelijk rustige dag op straat in Istanbul wordt het weer wat drukker. Sommige Turken geven gehoor aan de oproep van president Erdogan, premier Yildirim en enkele ministers om uiting te geven van steun aan de regering. Onder meer op het Taksimplein komen mensen samen, zegt correspondent Bram Vermeulen. Maar de opkomst is kleiner dan Erdogag moet hebben gehoopt. Veel Turken vinden waarschijnlijk dat er met de doden die gevallen zijn deze avond weinig valt te vieren.

'Couppoging mogelijk geënsceneerd'

Fethullah Gülen zegt dat de couppoging mogelijk is geënsceneerd, meldt persbureau Reuters.

Gülen-beweging achter Turkse coup? 'Zeer onwaarschijnlijk'

Voor president Erdogan is het een uitgemaakte zaak dat de geestelijke Fethullah Gülen achter de couppoging zat. Maar dat is zeer onwaarschijnlijk, zegt hoogleraar Turkse talen en cultuur Erik-Jan Zurcher.

De poging van gisteravond is volgens Zurcher niet de manier van werken van de Gülen-beweging. "Die werkt veel meer via infiltratie in het overheidsapparaat, en niet via openlijk geweld. Daarnaast heeft de beweging weliswaar een sterke positie binnen de politie, maar niet bij het leger."

Zurcher sluit niet uit dat de regering signalen had dat er een coup ophanden was, en dat die het heeft laten gebeuren. "Want denk aan de bonus die de president door het mislukken van de coup heeft gehad: dit werkt de vestiging van een Erdogan-dictatuur in de hand."

'Turkije blijft bondgenoot van VS'

Wat Washington betreft blijft Turkije een bondgenoot in de strijd tegen IS. Dat zei een woordvoerder van minister Kerry van Buitenlandse Zaken.

Eerder werd bekend dat president Obama vandaag over de situatie in Turkije overleg heeft met een team van specialisten op het gebied van nationale veiligheid en politiek.

'Het is nog niet voorbij'

Premier Yildirim zegt dat de couppoging nog niet is afgedaan. Hij roept aanhangers op om de straat op te gaan. Overigens is er volgens minister van Defensie Isik geen plek in Turkije die niet onder controle van de regering is.

Steun van vier oppositiepartijen voor Erdogan

De vier grootste partijen in Turkije hebben in het parlement in een gezamenlijke verklaring hun afkeuring uitgesproken voor de mislukte staatsgreep. De AK-partij van president Erdogan kreeg de steun van oppositiepartijen CHP, MHP en de Koerdische HDP.

De leider van de seculiere Republikeinse Volkspartij (CHP), Kilicdaroglu, zei dat het mislukken van de coup de politieke partijen nader tot elkaar brengt om de democratie te verbeteren. De mislukte staatsgreep laat volgens hem zien hoe belangrijk de vrijheid van meningsuiting is. De CHP wordt traditioneel gezien als bondgenoot van het Turkse leger.

Premier Yildirim noemt de overwinning op de coupplegers "een feest voor de democratie". De coupplegers typeerde hij als "geen militairen, maar roofzuchtige slagers" die het parlement als doelwit hadden.

Volgens de premier krijgt de samenwerking tussen de parlementsfracties een "nieuwe start" na de staatsgreep. Hij zegt dat de vier belangrijkste politieke partijen ondanks hun sterke verdeeldheid gezamenlijke uitgangspunten kunnen vinden.

Angstige momenten in Marmaris

Doodsangsten heeft de 20-jarige Tim van Dijk uit Woerden vannacht uitgestaan. Tegen RTV Utrecht zegt hij dat in zijn hotel in Marmaris tussen Bodrum en Antalya geconfronteerd werd met militairen die schietend de kamers langsgingen.

Urenlang heeft hij met zijn vrienden gewacht op wat er komen ging. Als hij vrijdagavond de berichten over de couppoging hoort, besluit hij er niet meer op uit te gaan en veilig de situatie af te wachten. Later wordt bekend dat president Erdogan op dat moment in Marmaris verbleef.

Buitenlandse Zaken beantwoordt veel gestelde vragen

Bij het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn in de afgelopen uren honderden telefoontjes binnengekomen van mensen die vragen hebben over de situatie in Turkije. De bellers willen volgens Omroep West onder meer weten of het mogelijk is naar Turkije te reizen. En of het beter is om te vertrekken als je daar nu bent.

Een woordvoerder zegt dat er uit Turkije tot nu toe geen vragen om hulp zijn binnengekomen. Het ministerie adviseert alleen naar Ankara en Istanbul te reizen als dat strikt noodzakelijk is.

Bij Nederlandse ambassade in Turkije staan ongeveer 2600 Nederlanders geregistreerd als toerist, zakenreiziger of wonend in Turkije. Dit cijfer zegt echter weinig, er is geen registratieplicht en mensen melden zich niet altijd af. Het is volgens Buitenlandse Zaken duidelijk dat er veel meer Nederlanders in Turkije zijn. Een grove schatting is tienduizenden, ook vanwege de zomervakantie.

Op de site van Buitenlandse Zaken geeft het ministerie antwoord op veel gestelde vragen.

Hoge militair opgepakt

De Turkse autoriteiten hebben een hoge generaal opgepakt voor betrokkenheid bij de mislukte coup van afgelopen nacht, meldt persbureau Andalou. Adem Huduti is bevelhebber van het Tweede Leger van het land. Het Tweede Leger is gestationeerd in Malatya, in het oosten van het land. Het is verantwoordelijk voor de bescherming van de landsgrenzen met Syrië, Irak en Iran. Huduti is voor zover bekend de hoogste bevelhebber die tot nu toe is opgepakt in verband met de coup. Volgens de regering zijn er in totaal 2838 militairen gearresteerd, van soldaten tot leidinggevenden.

Koenders bezorgd over invloed mislukte coup op democratie

Minister Koenders (Buitenlandse Zaken) is bezorgd over het effect van de mislukte coup op de Turkse democratie. Koenders vindt het belangrijk dat de democratische instituties in Turkije worden behouden. Hij noemde Turkije op NPO Radio 1 een belangrijke, maar moeilijke partner.

De minister was in Latijns-Amerika. In verband met de mislukte staatsgreep brak hij zijn reis in Chili af. Koenders zei dat de EU maandag de Turkse minister van Buitenlandse Zaken hoopt te ontvangen.

Het nieuws over de staatsgreep in Turkije verraste Koenders gisteravond. Hij noemt het "gelukkig" dat het ging om een "halfbakken coup". Wel zegt hij grote zorgen te hebben over de ontwikkelingen in Turkije in de komende dagen.

Koenders noemde het "geen goede zaak" dat er rechters worden aangehouden. De minister wilde niet speculeren over de vraag of Erdogan naar ondemocratische middelen grijpt.

Amerikanen mogen niet meer opstijgen vanaf vliegbasis Incirlik

De Turkse autoriteiten hebben het luchtverkeer vanaf de militaire vliegbasis Incirlik stilgelegd. Verkeer van en naar de basis wordt tegengehouden. De Verenigde Staten is na Turkije de grootste gebruiker van de militaire basis.

Het Amerikaanse consulaat in Turkije heeft Amerikanen geadviseerd de basis te mijden. Eerder vandaag werd de elektriciteit op de basis afgesloten. Waarom de beperkingen zijn ingesteld, is niet bekendgemaakt.

Onthaal voor Erdogan

Duizenden mensen hebben zich verzameld voor de woning van de Turkse president in Istanbul. "Buig niet en blijf standvastig", roept de menigte naar Erdogan.

Bulgaarse militairen naar grens met Turkije

Bulgarije heeft uit voorzorg 230 militairen naar grens met Turkije gestuurd. De Bulgaarse buitengrens van de EU moet worden versterkt, zegt de regering in Sofia.

Overigens zijn er geen aanwijzingen voor een vluchtelingenstroom van Turkije naar Bulgarije. Mocht dat alsnog gebeuren, dan zullen de twee landen samenwerken om dat te voorkomen, zei de Bulgaarse premier Bojko Borisov na een ontmoeting met de Turkse ambassadeur.

Yildirim: nieuwe start in parlement

"Vandaag is de dag dat alle partijen 'nee' zeggen tegen de coup", zegt premier Yildirim. "Deze eensgezindheid in het parlement zal een nieuw begin zijn."

Merkel veroordeelt coup en 'vermaant' Erdogan

De Duitse bondskanselier Merkel veroordeelt de coup in Turkije ten scherpste. In een verklaring noemt ze het tragisch dat zoveel mensen hun leven hebben verloren. "Het bloedvergieten in Turkije moet stoppen", zegt ze.

Tanks in de straten en luchtaanvallen tegen de eigen bevolking zijn een onrecht, zegt Merkel. "Het is en blijft het recht van het volk om met vrije verkiezingen te kiezen wie ze regeert."

Ze voegt eraan toe dat de rechtstaat in Turkije zich de komende dagen moet bewijzen in de omgang met de coupplegers. Correspondent Judith van de Hulsbeek in Berlijn: "Dat kun je zien als een vermaning aan Erdogan".

Gülen ontkent betrokkenheid bij coup

Fethullah Gülen, een van de belangrijkste criticasters van het regime in Ankara, ontkent alle betrokkenheid bij de couppoging door het leger. "Als iemand die zelf heeft geleden onder meerdere militaire coups, is het erg beledigend om beschuldigd te worden van betrokkenheid bij een poging daartoe", schrijft de geestelijke in een verklaring.

President Erdogan wees vannacht met een beschuldigende vinger naar Gülen. "Wij hebben genoeg van jouw verraad aan het volk", zei Erdogan. Hij noemde de naam van Gülen niet, maar noemde wel de Amerikaanse staat Pennsylvania, waar Gülen woont.

Obama bespreekt de toestand in Turkije

Persbureau Reuters meldt dat de Amerikaanse president Obama later vandaag overlegt over de situatie in Turkije. Hij spreekt dan zijn team op het gebied van nationale veiligheid en buitenlandse politiek.

Weer demonstratie in Rotterdam

Enkele honderden Turken in Rotterdam demonstreren opnieuw tegen de couppoging. Ze verzamelden zich op het Wilhelminaplein en lopen naar de Erasmusbrug. De deelnemers roepen op tot eenheid in Turkije.

Afgelopen nacht was er in de stad ook een demonstratie van Turken. Die betoging verliep in een grimmige sfeer, de demonstratie van nu verloopt rustig.

Rotterdam heeft een grote Turkse gemeenschap. Van de Turken in Nederland stemde bij de verkiezingen in april een overgrote meerderheid voor de AK-partij van president Erdogan.

Grieken geven helikopter terug, bemanning mag voorlopig blijven

De Griekse regering belooft de Turkse helikopter die na de couppoging de grens overstak, zo snel mogelijk weer terug te geven. De bemanning mag een asielprocedure in Griekenland afwachten.

De legerhelikopter landde vanochtend bij de Griekse stad Alexandroupolis, vlak bij de grens met Turkije. De zeven inzittenden zijn militairen, onder wie een majoor en een kapitein. Het is onduidelijk welke rang de andere vijf hebben.

Erdogan sms't naar bevolking

President Erdogan heeft een sms gestuurd naar alle Turkse mobiele telefoons. Daarin vraagt hij op te komen voor democratie en vrede en rust. Hij wil dat de bevolking opnieuw de straat op gaat om in actie te komen tegen een kleine groep tegenstanders.

'Luchtmachtbasis zonder stroom'

De Amerikaanse zender CNN meldt dat het militaire vliegveld Incirlik in het zuiden van Turkije van de buitenwereld is afgesloten. CNN heeft dat vernomen van het Amerikaanse consulaat in Turkije. Ook de elektriciteit op de basis zou zijn uitgeschakeld. Incirlik wordt door de Verenigde Staten gebruikt voor de luchtaanvallen op IS.

'Ik zat te schuilen op de gang'

Een Nederlandse toerist vertelt hoe er werd geschoten werd in de buurt van zijn hotel bij de stad Marmaris.

Militairen worden vastgehouden in Diyarbakir

Zeker 100 militairen worden vastgehouden op de luchtmachtbasis in Diyarbakir. Dat schrijven Turkse media. Ze zouden betrokken zijn geweest bij de couppoging. In totaal zitten er 1563 militairen vast.

Kind loopt op tank in Istanbul

Duizenden rechters op non-actief gezet

Turkije heeft ruim 2700 rechters de wacht aangezet in verband met de couppoging. Ook vijf leden van de hoogste rechterlijke adviesraad, de HSYK, zijn op non-actief gezet. Turkse media berichten hierover.

Wordt de doodstraf opnieuw ingevoerd?

Premier Yildirim zei dat wordt overwogen om de grondwet opnieuw aan te passen. Lees hier meer.

Turkish Airlines gaat weer vliegen

Fregat gekaapt

Een kleine groep coupplegers zou een marinefregat hebben gekaapt. Dat melden verschillende Turkse bronnen. Het hoofd van de Turkse vloot zou zijn gegijzeld en inmiddels zou er koers zijn gezet naar Griekenland.

Erdogan stuurt sms naar alle Turkse mobiele telefoons

In het bericht roept hij alle Turken op om op te komen voor democratie en vrede. Hij wil dat men opnieuw de straat op gaat om in actie te komen tegen een kleine groep tegenstanders.

Toespraak van premier Yildirim

Dit zou een foto zijn van de helikopter met militairen die in Griekenland is geland

Verwarring over dodental

Er is onduidelijkheid ontstaan over het aantal mensen dat is omgekomen tijdens en na de couppoging. Legerleider Dundar sprak van 194 doden. Later zei premier Yildirim 161. Verschillende persbureaus spreken nu van 265 doden. Mogelijk heeft dat te maken met het feit dat eerst alleen de regeringsgezinde mensen werden genoemd.

Burgers slaan in op militairen

Tanks en toeristen bij vliegveld in Istanbul

Reactie premier Mark Rutte

Premier Rutte is op een economische top in Mongolië. Via Facebook heeft hij gereageerd op de gebeurtenissen in Turkije. De top is inmiddels afgelopen en hij is nu weer onderweg naar Nederland.

Turkse militairen gearresteerd in Griekenland

Volgens de Griekse politie is er een Turkse militaire helikopter geland in het noorden van Griekenland. Aan boord waren acht mannen. Ze zijn gearresteerd en zouden politiek asiel hebben aangevraagd. De Turken zouden Griekenland hebben verzocht de mannen uit te leveren.

De gevechten in beeld

Zo ging het er vanmorgen aan toe in Istanbul, waar burgers militairen arresteerden en in elkaar sloegen.

Russische luchtvaartmaatschappijen vliegen niet meer op Turkije

Reactie van eurocommissaris Frans Timmermans

Via Facebook heeft eurocommissaris Frans Timmermans gereageerd op de situatie in Turkije:

"Hoop dat de grondwettelijke orde in Turkije snel geheel wordt hersteld. Democratie en rechtsstaat zijn fundamentele waarden die gerespecteerd moeten worden wil men voorkomen dat burgers stemloos en machteloos worden. De democratisch gekozen regering van Turkije verdient derhalve de steun van de EU, evenals de vele Turkse burgers die kennelijk de straat op zijn gegaan om de democratische rechtsorde te verdedigen. Ondertussen zijn er weer onschuldige slachtoffers te betreuren. Mijn gedachten zijn bij hen en hun dierbaren."

Beelden van de gevechten van vannacht en vanmorgen. De situatie was chaotisch.

Premier Yildirim: 2839 militairen opgepakt

In een toespraak op de Turkse televisie heeft premier Yildirim gezegd dat er 2839 militairen zijn opgepakt. Het zijn zowel gewone soldaten als generaals. Volgens hem zijn er 161 doden en 1440 gewonden. Eerder zei legerleider Dundar nog dat er 194 mensen waren omgekomen.

Volgens Yildirim is de situatie weer onder controle. Het parlement komt vanmiddag bijeen om de coup te bespreken. Hij roept alle Turken op om vanavond met vlaggen de straat op te gaan om feest te vieren omdat volgens hem de democratie heeft gewonnen.

De speech van legerleider Dundar waarin hij vertelt hoeveel doden er zijn gevallen

Luchtruim boven Marmara-regio gesloten

Volgens persbureau Anadolu is het luchtruim boven het noordwesten van Turkije, de Marmara-regio, de hele middag gesloten.

Turkse minister Celik: situatie voor 90 procent onder controle

Reactie Tweede Kamer

Tweede Kamer noemt het goed dat de staatsgreep is mislukt. Lees hier de reacties.

Het parlementsgebouw in Ankara

​Middagvluchten Transavia gaan door

Luchtvaartmaatschappij Transavia hervat vanmiddag de vluchten naar Turkije. Er staan vijf vluchten op het programma: drie vanaf Schiphol naar Izmir, Antalya en Gazipasa, een vanaf Groningen via Eindhoven naar Dalaman en een vanaf Eindhoven naar Gazipasa. Dat heeft een woordvoerster gemeld.

Transavia schrapte in de nacht van vrijdag op zaterdag de ochtendvluchten naar Turkije, in verband met de couppoging in het land. Het ging om vijf vluchten vanaf Schiphol en een vanaf Rotterdam The Hague Airport.

Een geschiedenis van staatsgrepen

Vier keer eerder in de afgelopen decennia probeerde het leger de macht te grijpen in Turkije. Lees er hier meer over.

Nieuw dodental: in totaal 194 mensen omgekomen bij staatsgreep

Er is een nieuw dodental bekend geworden. Volgens de legerleiding zijn er in totaal 194 mensen gedood. 104 van hen zijn coupplegers en 47 burgers. De overige 43 doden zijn waarschijnlijk agenten.

Ook vanmiddag extra uitzendingen NOS Journaal

De extra NOS journaals op NPO1 gaan de hele middag door. De uitzending van de Tour de France is verschoven naar NPO2.

Nieuwe legerleider Dundar: 104 coupplegers zijn gedood

Op de Turkse staatstelevisie heeft de nieuwe legerleider Dundar een speech gehouden over de huidige stand van zaken. Hij zegt dat er in totaal 104 coupplegers zijn gedood. Veel militairen zijn gevangen genomen en naar een geheime locatie gebracht. De staatsgreep is volgens hem gestopt dankzij de hulp van politie en justitie. Hij waarschuwt dat iedereen die de regering bedriegt zijn straf zal krijgen.

Reizigers op Schiphol vertellen waarom ze toch op vakantie gaan naar Turkije

Militairen worden uit hun tanks gehaald en krijgen klappen van boze burgers

Reisadvies BuZa voor Istanbul en Ankara

Veel schade aan het parlementsgebouw in Ankara

Vakantievluchten naar Turkije

Transavia heeft alle vluchten voor vanmorgen geannuleerd. Andere maatschappijen zouden wel vliegen. De situatie wordt constant geëvalueerd en verandert gedurende de dag. Bij bijvoorbeeld TUI kunnen reizigers wel kosteloos hun reis omboeken of annuleren.

Weinig aan de hand in de Turkse vakantie-oorden

Correspondent Bram Vermeulen vertelt over de gebeurtenissen van vannacht

Mensen in Ankara duiken vanmorgen weg voor kogels

Video van de speech van president Erdogan van vannacht

Zo ging het er vannacht aan toe op de burelen van CNN Türk

Dodental opgelopen naar 90, zegt Turks staatspersbureau

Volgens persbureau Anadolu zijn er in totaal 90 doden gevallen en zijn er meer dan 1100 gewonden.

Beeld van militairen die zich overgeven

In Ankara zou nog steeds worden gevochten

Meer dan 1500 militairen opgepakt

Volgens verschillende buitenlandse media zijn er in totaal 1563 militairen opgepakt na de couppoging. Dat zou een bron binnen de regering hebben gezegd. Dat is twee keer zoveel als eerder werd gedacht.

Op de foto met tanks

Verklaring Turkse ambassade in Den Haag

De Turkse ambassade in Den Haag heeft vanmorgen de volgende verklaring uitgedaan, in het Engels en in het Turks. De strekking is dat het een mislukte coup is en dat de president en de regering de macht in handen hebben.

Veel vragen van vakantiegangers Turkije

De ANWB Alarmcentrale heeft vele telefoontjes gekregen van Nederlandse vakantiegangers, meldt het ANP. De meesten vragen zich af of het nog wel veilig is om in Turkije te zijn na de couppoging van een groep militairen. Volgens een woordvoerder van de ANWB is het lastig op dit moment antwoord te geven op die vraag, in veel gevallen zullen mensen de ontwikkelingen moeten afwachten. Er hebben zich nog geen Nederlanders gemeld die door de onrust in Turkije in problemen zijn gekomen.

Correspondent Bram Vermeulen rijdt door verlaten straten Istanbul

Extra radio- en tv-uitzendingen NOS

In verband met de staatsgreep in Turkije zijn er vanaf 09.00 uur extra NOS Journaals op NPO1 en is er een extra lange radio-uitzending van het NOS Radio 1 Journaal tot 09.30 uur met daarna nieuwsupdates in de lopende uitzendingen.

Obama en Merkel steunen Erdogan

De Duitse bondskanselier Merkel en de Amerikaanse president Obama hebben hun steun uitgesproken voor de Turkse president Erdogan. Ook riepen ze anderen op om zijn regering te steunen.

Speech president Erdogan

De Turkse president Erdogan was gisteravond naar een veilige plek gegaan aan de Turkse kust. Rond 03.00 uur vannacht verscheen hij weer op het vliegveld van Istanbul en gaf hij een speech. Het leger zal worden gezuiverd, was zijn boodschap.

Samenvatting van de afgelopen nacht

Bij de poging tot een staatsgreep door een deel van het leger in Turkije zijn vannacht zeker 60 mensen om het leven gekomen. Ook zijn er meer dan 700 mensen gearresteerd. Lees alles over de gebeurtenissen van de afgelopen uren in dit artikel.