Emotionele reacties op Wilders in Kamerdebat

Het debat is voor vandaag afgelopen

Kamerlid Klein was de laatste spreker van vandaag. Kamervoorzitter Van Miltenburg heeft de vergadering gesloten. Morgen vanaf 10.30 uur komt premier Rutte namens het kabinet aan het woord.

Kamerlid Klein heeft kritiek op ouderenbeleid kabinet

Kamerlid Klein, voorheen van 50Plus, heeft geen goed woord over voor het kabinetsbeleid voor oudere werknemers en gepensioneerden. Niet alleen voor hun pensioen maar ook voor hun kansen op de arbeidsmarkt doet het kabinet te weinig.

Een Kamerbode zet de agenda op 17 september 2015

Het is middernacht. Door het afscheuren van een kalenderblaadje staat de agenda in de plenaire zaal nu op 17 september 2015.

Kamerlid Van Klaveren: Tweede Kamer heeft 148 socialisten

Kamerlid Van Klaveren, voorheen van de PVV, zegt dat de Tweede Kamer 148 socialisten kent. Hij vindt dat alle Kamerleden behalve hij en zijn collega Bontes, ook voormalig PVV-Kamerlid, verantwoordelijk zijn voor het weggeven van belastinggeld. "Alsjeblieft uitkeringstrekker, alsjeblieft zielige asielzoeker, alsjeblieft Griekse regering".

Kamerlid Kuzu noemt de PVV-fractie vak X

Kamerlid Kuzu, voorheen van de PvdA, noemt de PVV-fractie vak X. "Het vak van de xenofoben". Hij vindt dat de andere partijen teveel achter PVV-leider Wilders aanlopen en vergelijkt ze met schapen. "Is er alleen plek voor witte schapen? Of ook voor zwarte schapen? Wij zijn allemaal Nederlanders en Nederland is van ons allemaal. Wen er maar aan". Hij vraagt zich hardop af of de Tweede Kamer wel een goede afspiegeling is van de maatschappij. Hij gaf vijfjes en zesjes als rapportcijfer aan leden van het kabinet en noemde minister Dijsselbloem een technocraat.

Krol van 50Plus: koopkracht gepensioneerden te laag

Kamerlid Krol van 50Plus wil dat het kabinet van alle maatregelen die gepensioneerden raken, aangeeft of dit structurele of eenjarige maatregelen zijn. Hij is het er niet mee eens dat zij meer koopkracht moeten inleveren dan werkenden. "Het zijn geen profiteurs. Ze hebben het allemaal zelf opgebouwd."

D66-leider Pechtold wil nog een keer weten wat Krol en Nagel in het Torentje deden en of zij daar iets hebben gekregen in ruil voor steun aan het Belastingplan. Krol: "Wij hebben gevraagd om 1 miljard euro lastenverlichting voor ouderen, en dat zie ik in deze begroting niet terug. Wij vinden het dus onvoldoende."

PvdD-leider Thieme: geen gezeik iedereen rijk

PvdD-leider Thieme vindt dat het kabinet mens en dier overlevert aan de markt. "Alles wat het leven de moeite waard maakt en betekenis geeft wordt vermarkt. Het lijkt of het alleen nog gaat om het motto van Jacobsen en Van Es van Koot en Bie: Geen gezeik iedereen rijk, samen voor ons eigen."

Thieme sluit traditioneel af met de woorden: "En daarom, dames en heren, ben ik voorts van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie."

Van der Staaij spreekt zich uit tegen abortus

SGP-leider Van der Staaij gebruikt een deel van zijn inbreng van de Algemene Politieke Beschouwingen om zich uit te spreken tegen abortus. Hij is in een abortuskliniek geweest en zegt dat de artsen daar hun legitimatie krijgen van de politiek. Hij vindt dat er daarom opnieuw over de abortuswetgeving moet worden nagedacht. "Het is na twaalf weken al een kindje met vingertjes en alles erop en eraan". D66-leider Pechtold vindt dat Van der Staaij teveel spreekt alsof het besluit tot een abortus een gemakzuchtig besluit is.

Van der Staaij haalt een Amerikaanse geleerde aan: "Die zegt dat abortus moord is". Dat gaat Pechtold te ver: "Verschuilt u zich niet achter een Amerikaan. Durf dan zelf te zeggen dat het moord is. En dan vindt u mij tegenover zich want het is geen moord. Het is het recht van de vrouw". Van der Staaij gaat echter niet op deze uitdaging in. Eerder vroeg ook ChristenUnie-leider Slob voor "aandacht voor ongeboren kinderen". In de Kamer is er geen meerderheid die de abortuswetgeving wil beperken.

SGP-leider Van der Staaij: de wereld bloedt uit duizend wonden

"De wereld bloedt uit duizend wonden", zegt SGP-leider Van der Staaij. Als het gaat om de vluchtelingenstromen vanuit oorlogsgebieden zegt hij dat zijn partij staat voor "het barmhartig bieden van herbergzaamheid". Aan de andere kant wil hij ook duidelijke grenzen stellen aan migranten die hier niet mogen blijven.

GroenLinks-leider Klaver: wanneer gaat de minister-president het land in

GroenLinks-leider Klaver vindt dat Nederland meer het voortouw moet nemen in het Europese vluchtelingenoverleg. Hij vindt dat het kabinet te veel afwacht wat andere landen doen. En hij vindt dat premier Rutte ook in eigen land op zoek moet naar begrip.

"Wanneer gaat de minister-president het land in? Dat is des te meer belangrijk na de vertoning die we vanavond hebben gezien." Hij doelt daarmee op de inbreng van PVV-leider Wilders die zei dat Nederland geen asielzoekers meer kan ontvangen omdat dat "culturele zelfmoord" zou zijn. Wilders riep met zijn inbreng veel emoties op bij zijn collega-Kamerleden.

Slob: nooit gedacht dat ik fan van de paus zou worden

ChristenUnie-leider Slob vindt het ongeloofwaardig dat het kabinet zegt de klimaatdoelstellingen na te streven "terwijl de kolencentrales staan te roken". Slob prijst de paus omdat hij zich inzet voor het milieu. "Ik had nooit gedacht dat ik nog eens fan van de paus zou worden."

Staatssecretaris Mansveld van Milieu heeft vanmorgen in het Vaticaan een ontmoeting gehad met paus Franciscus. Ze sprak met hem over de aankomende VN-klimaattop in Parijs.

Ook CU-leider Slob vindt dat er te weinig geld gaat naar Veiligheid en Justitie

ChristenUnie-leider Slob is het eens met D66-leider Pechtold dat de bezuinigingen op het Openbaar Ministerie te ver gaan. "Er ligt een vernietigend rapport." Ook vindt hij dat het kabinet met een oplossing moet komen om met de politiebonden een CAO te sluiten.

De politiebonden voerden vandaag actie rond het gebouw van de Tweede Kamer. Agenten blokkeren vier ministeries, uit onvrede over het uitblijven van een goede cao. Minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie ging naar de actievoerders toe om met ze te praten. Volgens Van der Steur heeft hij de bonden verscheidene keren gezegd dat hij bereid is om met hen om tafel te gaan, maar is daarop niet gereageerd.

Pechtold: geen vertrouwen in begroting Veiligheid en Justitie

D66-leider Pechtold spreekt duidelijk uit dat hij geen enkel vertrouwen heeft in de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Hij vond al dat er teveel op de rechtsspraak werd bezuinigd. Het rapport van gisteren over de negatieve gevolgen van de bezuinigingen bij het Openbaar Ministerie gaan hem helemaal te ver.

Volgens de onderzoekers loopt het OM bij dit tempo van bezuinigingen "tegen de grenzen aan van verantwoord bezuinigen". De helft van de bezuinigingen zou daarom moeten worden doorgeschoven. Dat zou ertoe leiden dat Van der Steur de komende drie jaar met een gat van 50 miljoen euro in zijn begroting komt te zitten.

VVD en PvdA hebben al gezinspeeld op een oplossing, omdat anders de begroting misschien onvoldoende steun krijgt in de Eerste Kamer.

D66 wil dat Nederland meer doet aan klimaat- en energiebeleid

D66-leider Pechtold: "Klimaat en energie is ons verdienmodel. Het levert innovatie op. Het levert banen op. Hebben wij een groenrechtse premier ja of nee?" Hij vindt dat er te weinig wordt geinvesteerd in onderwijs en innovatie. Ook verwijt D66 het kabinet dat het geen duidelijk Europees beleid heeft.

D66-leider Pechtold: het is een veeg teken

D66-leider Pechtold zegt dat het een veeg teken is "dat de helft van Nederland niet gelooft dat 'ie het volgend jaar beter krijgt". Hij vindt dat het kabinet doet aan illusiepolitiek door een deel lastenverlichting aan burgers te geven terwijl er nog veel werkelozen zijn.

SGP-leider Van der Staaij heeft een vraag voor PVV-leider Wilders

SGP-leider Van der Staaij vond het debat aan waarde winnen, zoals hij zelf zegt, toen het niet meer ging over "kale lijstjes en een hoop geschreeuw" maar over christelijke waarden. Hij wil van Wilders weten wat volgens hem de belangrijkste christelijke waarde is. "Opkomen voor je eigen volk", antwoordt Wilders. Dat leidt tot veel gelach bij andere fracties. Wilders zegt dat het veelzeggend is dat er om die uitspraak wordt gelachen. Hij waarschuwt Van der Staaij dat het christelijk geloof "het eerste slachtoffer zal zijn van de islamisering".

Deel Tweede Kamer applaudisseert na opsomming Wilders

PVV-leider Wilders somt in alfabetische volgorde alle plaatsen in Nederland op waar opvangcentra voor asielzoekers zijn. Door een paar Kamerleden wordt 'bingo!' geroepen. Veel andere fracties applaudisseerden na afloop van zijn opsomming.

Wilders zegt dat hij zich niets van de grappen van zijn collega's aantrekt en gaat door met een tweede opsomming: de gemeenten waarmee het COA (Centraal orgaan Opvang Asielzoekers) volgens hem in gesprek is om daar ook een asielzoekerscentrum te vestigen. Na afloop vraagt PvdA-leider Samsom of dat hem niet zegt dat heel veel mensen in Nederland juist bereid zijn om asielzoekers op te vangen.

VVD-fractievoorzitter Zijlstra zegt bewogen dat hij het een beschamende vertoning vindt. Zowel de actie van Wilders als het applaus van de andere fracties. Hij vindt dat Wilders op een verkeerde manier aandacht vraagt voor terechte zorgen. Hij roept de andere fracties op om mee te denken met een oplossing.

'We willen niet dat Nederland door Arabieren en GroenLinksers wordt bestuurd'

GroenLinks-leider Klaver zegt dat het standpunt van PVV-leider Wilders om geen mensen meer tot Nederland toe te laten "xenofoob" is. Wilders vindt dat Klaver juist teveel migranten wil toelaten. "We willen niet dat Nederland door Arabieren en Groenlinksers wordt bestuurd." Volgens Wilders bedreigen open grenzen het voortbestaan van Nederland. Migranten zijn volgens hem verantwoordelijk voor criminaliteit en terrorisme en krijgen ten onrechte uitkeringen en huurhuizen. Kamerlid Kuzu beschuldigt Wilders van haatzaaien.

PVV-leider Wilders wil ook christenen en homoseksuelen in de regio opvangen

D66-leider Pechtold wil van Wilders weten of zijn standpunt betekent dat vervolgde christenen en homoseksuelen ook geen asiel meer kunnen krijgen in Nederland. Wilders: "99 procent van de mensen die hierheen komen, dat zijn overigens geen vluchtelingen, zijn moslim. Dat ene procentje kan ook wel elders opgevangen worden. In Oost-Europa bijvoorbeeld." Later noemde hij Pechtold "mijnheer Wijsneus". Wilders zegt dat Nederland het financieel en cultureel niet aankan om nog asielzoekers op te nemen. Hij wil niet ingaan op de individuele voorbeelden die ChristenUnie-leider Slob aan hem voorlegt.

Het debat gaat weer verder met als spreker PVV-leider Wilders

PVV-leider Wilders spreekt van een historisch moment dat deze Algemene Beschouwingen worden gehouden, gezien het grote vluchtelingenprobleem. Wilders noemt het een tikkende tijdbom omdat onder de migranten veel aanhangers van IS en andere terroristen zouden zitten. Wilders: "Nederland wil geen dolgedraaide Syriëgangers die terugkomen".

Wilders: "Wat gebeurt er met vrouwen en meisjes, nu premier Rutte deze testosteron-bommen importeert". Pechtold: "Het ontgaat mij waarom al die mannen en jongens verkrachters zouden zijn, want dat is wat de heer Wilders suggereert".

Eten

Het debat is geschorst voor een dinerpauze. Om 20.15 uur gaan de Algemene Beschouwingen verder met spreker nummer 5: PVV-leider Wilders. Het debat gaat een flink eind de avond in; er zijn in totaal 14 sprekers.

Vorig jaar duurde de eerste dag van de Algemene Beschouwingen tot 01.00 uur 's nachts. Het jaar daarvoor was de eerste debatdag om 20.00 uur 's avonds afgelopen.

Ook Samsom bereid naar de begroting voor Veiligheid en Justitie te kijken

Na VVD-fractievoorzitter Zijlstra geeft ook PvdA-leider Samsom toe dat de begroting van het ministerie van Veiligheid en Justitie niet goed in elkaar zit. Zij suggereren dat sommige bezuinigingen te groot zijn of te snel worden doorgevoerd. De meeste oppositiepartijen hadden hier vandaag al kritiek op. Die vinden dat de justitiebegroting zo rammelt dat ze er misschien tegenstemmen in de Eerste Kamer, waardoor er waarschijnlijk geen meerderheid voor is. Samsom zegt dat veranderingen of extra geld wat hem betreft later kunnen worden besproken, maar hij sluit niet uit dat het kabinet morgen zelf met toezeggingen komt.

Samsom wil misschien extra geld voor passend onderwijs

PvdA-leider Samsom is bereid om naar het voorstel van D66 te kijken om 100 miljoen euro extra aan het passend onderwijs te geven. Passend onderwijs is het plan om ook kinderen met bijvoorbeeld leerproblemen en handicaps naar gewone scholen te laten gaan maar dan met extra begeleiding. Dat plan is een jaar geleden ingevoerd maar het loopt volgens ouders, scholen en de kinderen zelf nog niet goed. Pechtold: "Soms heb ik het idee dat we met pgb-2 te maken hebben." Hij zegt dat hij in de begroting geld heeft gevonden om naar het passend onderwijs door te sluizen. Samsom gaat kijken of hij het ermee eens is.

De SP heeft weer kritiek op D66 omdat die partij destijds wel met de invoering ervan heeft ingestemd.

Samsom: klimaatdoelstelling voor 2030 niet ambitieus genoeg

PvdA-leider Samsom vindt de klimaatdoelstellingen die het kabinet door een rechterlijke uitspraak heeft opgelegd gekregen nog niet ambitieus genoeg. Het kabinet gaat overigens tegen de rechterlijke uitspraak in beroep. D66-leider Pechtold vraagt hem: "Wat gaan we nu dan samen doen om te zorgen dat er een tandje bijkomt?" Samsom stelt voor geld te stoppen in een investeringsfonds voor milieu en innovatie voor "start ups", beginnende bedrijven. GroenLinks-leider Klaver wil weten om hoeveel geld het dan gaat. "Een paar honderd miljoen", zegt Samsom.

Samsom wil niet meewerken met de Partij voor de Dieren aan speciale milieubelastingen zoals een vleestax. "Ik denk niet dat de gehaktbalbelasting ons kan helpen". Hij zegt dat hij wel vaak producten koopt bij de vegetarische slager, de onderneming van de echtgenoot van PvdD-leider Thieme. Samsom wil ook niet versneld kolencentrales sluiten.

Samsom laat open of er geld bij moet voor een politie-CAO

Samsom: "Er is al heel veel extra geld vrijgemaakt voor loonsverhoging voor de politie. En ja, een deel komt inderdaad van de pensioenvoorziening van de politie zelf, maar het grootste deel is echt extra geld." SP-leider Roemer noemt dat loze woorden. Ook CDA-leider Buma vindt het een loos signaal dat de PvdA het kabinet en de politiebonden oproept om een CAO te sluiten. Samsom: "Ik laat open of er geld bij moet. Ik zeg niet dat er geld bij moet, ben je mal. Maar ik laat het aan het kabinet over."

De SP heeft ook kritiek op het besluit van de PvdA de JSF te gaan kopen

SP-leider Roemer valt PvdA-leider Samsom aan

Roemer verwijt Samsom dat de verschillen tussen rijk en arm alleen maar groter worden door het kabinet van VVD en PvdA. Samsom zegt dat de cijfers anders uitwijzen en dat in Nederland de verschillen juist kleiner worden. Samsom heeft daarbij een onderbouwing die Roemer niet heeft: de GINI-index. Dat zoeken we even op: wat is de GINI-index?

GroenLinks-leider Klaver raakte vervolgens verstrikt in zijn verdediging van zijn collega Roemer: "Iedereen kan wel bijdehand zijn tegen de heer Roemer." Dat werd door een groot deel van de Kamerleden juist als een belediging opgevat. Klaver: "Ik probeerde juist wat aardigs te zeggen."

De SP-Kamerleden Merkies en Bashir twitteren dat in de kabinetsstukken wel degelijk staat dat de inkomensverschillen groter worden.

Flashmobbers op de foto met SGP-leider Van der Staaij

Klaver: ze hebben plezier bij de PvdA, mag ook wel eens

GroenLinks-leider Klaver maakt PvdA-leider Samsom verwijten over het aanpassen van de begroting van het kabinet. De PvdA-fractie moest hard om zijn opmerkingen lachen, waarop Klaver zei: "Ze hebben plezier bij de PvdA. Dat mag ook wel eens."

Klaver vindt dat Samsom niet genoeg zijn best doet om met oppositiepartijen een meerderheid te vinden voor meer "vergroening" van het beleid en meer hervorming van het belastingstelsel. D66-leider Pechtold maakte Samsom hetzelfde verwijt. Maar volgens Samsom is dat helemaal niet haalbaar. "Dat hebben we voor de zomer al geprobeerd, en dat is niet gelukt."

PvdA-leider Samsom: heeft Europa dan niets geleerd?

PvdA-leider Samsom heeft kritiek op het functioneren van Europa. "Net als zeven jaar geleden bij de financiële crisis wordt het probleem genegeerd. Nu is er een humanitaire crisis. Is er dan niets geleerd? De oorlog in Syrië duurt al vijf jaar." Hij noemt het Europese overleg over de verdeling van vluchtelingen een mislukking. "Er zit maar één ding op: het nog een keer proberen." Hij pleit voor een "humane en effectieve" opvang.

Pechtold: dan komen de tuinstoelen naar buiten en gaat Buma zitten

D66-leider Pechtold kan er niet over uit dat het CDA voor het overgrote deel het kabinetsbeleid steunt terwijl in het voorjaar, tijdens de onderhandelingen met het kabinet, Buma niet mee wilde doen. Buma had toen kritiek op de partijen die wél met het kabinet gingen onderhandelen om zo hun eigen voorkeuren erdoor te kunnen krijgen.

"Ik had steeds Buma in mijn kuiten hangen die zei, waarom doe je mee, waarom doe je mee. En wij maar werken en ploeteren. We hebben het hele voorjaar aan de tuin gewerkt, staan rooien en staan harken. En dan hebben we de tuin op orde en komen de tuinstoelen naar buiten en dan zegt de heer Buma 'Ik ga lekker zitten'!

CDA krijgt kritiek van andere fracties op financiële onderbouwing

Het CDA doet een aantal voorstellen om de begroting van het kabinet te veranderen, zoals meer geld naar defensie, meer geld naar het Openbaar Ministerie en de strafrechtketen en compensatie voor accijnzen. Het geld haalt het CDA bij onder meer ontwikkelingssamenwerking en de banenplannen van minister Asscher. Het is gebruik dat politieke partijen deze wijzigingsvoorstellen laten doorrekenen door het Centraal Planbureau om te kijken of het klopt. Het CDA heeft dit niet laten doen, en dat vinden de andere partijen verdacht.

VVD-leider Zijlstra: "Het kan toch niet zo zijn dat u geen tegenbegroting heeft omdat het CPB er niet mee akkoord ging?" Volgens Buma heeft hij wel degelijk contact gehad met het CPB maar had een echte tegenbegroting geen zin omdat het CDA voor het grootste deel het kabinetsbeleid steunt.

De flashmob was georganiseerd door de SGP

Buma wil meer geld voor defensie

CDA-leider Buma wil dat er 200 miljoen euro meer gaat naar defensie. Wat hem betreft komt daarvan 150 miljoen uit het Dutch Good Growth Fund. Dat is een investeringsfonds van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor ontwikkelingslanden. Het andere geld haalt hij van "prijsbijstellingen". ChristenUnie-leider Slob begrijpt dat niet. "Dat is nu juist geld, en ik vind het nog te weinig, waarmee we wat kunnen doen in die moeilijke landen. U gaat geld weghalen bij ontwikkelingssamenwerking."

Live-uitzending op Nederland 1 stopt over zo'n anderhalf uur voor Sesamstraat

Buma: stop met wettelijk quotum arbeidsgehandicapten

Het CDA wil een eind aan het wettelijk quotum voor arbeidsgehandicapten. Dat is de afspraak tussen het kabinet en werkgevers dat die een vastgesteld aantal arbeidsgehandicapten in dienst moeten nemen. De afspraken moeten een deel van de sociale werkplaatsen overbodig maken. "Het is een bureaucratisch monstrum."

Flashmob in de hal van de Tweede Kamer

CDA wil accijnzen omlaag

CDA-leider Buma vindt de accijnsverhogingen van het kabinet slecht voor ondernemers in de grensgebieden. Hij zal voorstellen doen om daar iets aan te veranderen. Op de uitnodiging van GroenLinks-leider Klaver om mee te doen met "groene belastingvoorstellen" gaat hij niet in. Hij zegt dat bedrijven in de problemen komen als ze meer belasting op energie moeten betalen, en dat leidt tot minder banen. "Ik zie veel meer in innovatie dan in belastingverhoging. Zonnepanelen op woonhuizen bijvoorbeeld."

Kritiek D66 op rol van CDA in belastingonderhandelingen met kabinet

Samsom wil ook de diplomatieke route bewandelen

PvdA-leider Samsom is bereid te kijken naar de mogelijkheden van militair ingrijpen in Syrië, maar hij wil niet zo ver gaan als CDA-leider Buma. Hij vindt dat er meer gezocht moet worden naar diplomatieke oplossingen. Buma vindt dat niet voldoende. "Ik denk niet dat IS te bestrijden is met discussies."

Zijlstra: in welk deel van Syrië wil het CDA meedoen aan een grondoorlog?

Ook VVD-fractievoorzitter Zijlstra twijfelt aan de haalbaarheid van de wens van het CDA met militair ingrijpen veilige zones te creëren in een oorlogsgebied. "Waar wilt u dat dan doen? Het gebied is een steeds veranderende lappendeken. Wat doen we met Assad? Wat doen we met rebellengroepen als Al Nusra?"

CDA-leider Buma werpt tegen dat hij geen generaal is, en dat politici niet meteen militaire tegenwerpingen moeten zoeken. Het gaat hem om de principiële vraag hoe ver landen bereid zijn te gaan om iets te doen aan de oorlog in Syrië en het groter worden van IS. "Amerikanen hadden dit nooit geaccepteerd."

Volgens Zijlstra zijn de Amerikanen juist een van de veroorzakers van het probleem.

CDA wil meedoen aan militaire acties in Syrië

CDA-leider Buma herhaalt dat zijn partij bereid is steun te geven aan de militaire deelname aan de oorlog in Syrië met als doel het creëren van veilige zones voor vluchtelingen. Het CDA wil ook deelname steunen aan grondgevechten door Nederlandse militairen als dat nodig is.

D66-leider Pechtold vindt dat niet realistisch. Hij wijst op de problemen in Afghanistan, waar het al moeilijk bleek een kleine zone in een stad veilig te houden. "Dat was een klein wijkje, en toch liepen daar regelmatig mensen schietend door de straten."

Buma: barbaarse oorlogen

CDA-leider Buma herinnert de Kamer aan 3 oktober 1990, de Duitse hereniging. "Het was het einde van de koude oorlog en grote vijandigheden. Vijfentwintig jaar later worden er barbaarse oorlogen gevoerd. Ons continent wordt overrompeld door de gebeurtenissen om ons heen. Burgers zien politici die niet bij machte zijn het op te lossen."

Buma zo aan de beurt

Een kwartiertje later dan gepland, gaat het debat straks verder.

Eerst is er nog de Regeling van Werkzaamheden in de Tweede Kamer, waarna de Algemene Beschouwingen hervat worden.

De derde spreker van vandaag, CDA-leider Buma, zal dan beginnen met zijn betoog. Buma heeft een half uur spreektijd.

Schorsing voor lunchpauze

Om 15.00 uur gaat het debat verder.

Zijlstra: onderwijs is een tough cookie

Zijlstra heeft het nu over het onderwijs in Nederland: "In een snel veranderende wereld moeten we er op kunnen rekenen dat de overheid het zo gemakkelijk mogelijk maakt om een leven lang te leren."

"We zien nu al bedrijven die opleidingen zelf intern organiseren en financieren, omdat ze ontevreden zijn over de bestaande opleidingen. Dat is een duidelijk signaal."

Het betoog van Zijlstra is niet nieuw, zegt verslaggever Wilma Borgman:

Koekje

Zijlstra vervolgt: "Ons onderwijs moet nog meer dan nu helpen dat leren mogelijk te maken. En het moet over de hele linie beter. Het onderwijsveld is wel een tough cookie."

Over tough cookie gesproken: het is inmiddels na 14.00 uur en er is nog niet geschorst voor een lunchpauze. Sommige Haagse journalisten zijn benieuwd of de beschouwingen niet flink gaan uitlopen.

Zijlstra, de tweede spreker, had veertig minuten spreektijd, maar hij is nu al ruim twee uur aan het woord omdat hij vaak geïnterrumpeerd wordt.

Pechtolds spreekwoordendoos gaat open

In een interruptiedebat met Zijlstra realiseert Pechtold zich dat hij wel heel veel clichés gebruikt. "Het is van tweeën één moet ik ook niet meer gebruiken", zei hij grappend.

Zijlstra: balans tussen freelancer en vaste baan herstellen

Zijlstra wil het hebben van een vaste baan aantrekkelijker maken. "Want niet iedereen wil voor het ondernemerschap kiezen. Er zijn genoeg mensen die liever in loondienst werken."

De VVD-fractievoorzitter zegt dat Nederland is doorgeschoten met het afwentelen van alle mogelijke risico's en lasten op de werkgevers. "De lasten en risico's die aan een vast contract vastzitten zijn zo groot geworden, dat werkgevers wel drie keer nadenken voor ze iemand aannemen."

Zijlstra heeft een aantal ideeën om vaste contracten te stimuleren. "Dat kan door te snijden in allerlei werkgeversbijdragen, door langjarige loondoorbetaling bij ziekte te beperken, door cao's met daarin allerlei verplichtingen niet algemeen verbindend te verklaren. Door dit soort bewegingen wordt het vaste contract weer betaalbaar en overzichtelijk qua verplichtingen en risico’s."

D66-leider Pechtold is cynisch. "Ik hoor allemaal prachtige dingen voorbij komen. Ik sta voor een snoepkast en weet niet wat ik moet pakken. Maar wat gaan we nu in wetgeving veranderen?" Pechtold vraagt zich af of dit allemaal plannen zijn, waar de PvdA ook voor zal stemmen.

Geloei tijdens debat over vrijhandelsverdrag TTIP

Het accent van het debat verlegt zich naar de zorgen rond vrijhandelsverdrag TTIP.

En ondertussen gaan buiten het Kamergebouw de acties van de politie gewoon door. Het geloei van de sirene's is ook in de plenaire zaal te horen:

'Tomatengrapje' al keer eerder gebruikt

Stel je voor, de tomaat als symbool van vooruitgang

Zijlstra 'gooit met tomaten'

In een pleidooi over het succes van Nederland wijst Zijlstra op de innovatie van Nederlandse landbouw, die in het buitenland navolging heeft. "Dankzij de wetenschap weten wij groentes te verbouwen op plekken waar nog nooit iemand gedaan heeft."

Maar ook in eigen land gaat het goed, zegt de VVD-fractievoorzitter. "Want wat is nou duurzamer? Een met de kassen gekweekte tomaat uit Nederland, of een tomaat uit Spanje? "

"Kun je je voorstellen", zegt Zijlstra kijkend naar SP-leider Roemer. "De tomaat als symbool van vooruitgang, in plaats van stilstand en protest?"

"Roemer is wel een beetje rood nu", aldus Thieme van de PvvD.

Algemene Politieke Beschouwingen tot nu toe vooral over vluchtelingen

Klaver: geen geld in de begroting bij plannen voor opvang in regio

Klaver: waar staat het geld voor opvang in de regio in de begroting?

GroenLinks-leider Klaver vindt het moeilijk te rijmen dat er minder geld naar opvang van vluchtelingen in de regio gaat in de begroting van volgend jaar.

Zijlstra zegt dat de beleidswijziging te kort dag was om nog in de begroting op te nemen. "Vorige week had het kabinet deze lijn nog niet, en ik snap dat ze geen tijd hadden om de begroting te herschrijven. Ik kan me goed voorstellen dat het kabinet nog wat gaat veranderen aan de financiële stromen."

Klaver wil dat het kabinet voor morgen een brief stuurt hoe het kabinet daar werk van gaat maken. Zijlstra hoort ook graag van het kabinet hoe ze dit gaan vormgeven."Maar we moeten niet de illusie hebben dat we dit in ons eentje in Europa kunnen oplossen."

Roemer: bombarderen werkt contraproductief voor vluchtelingenprobleem

Debat verder over terreur en vluchtelingen

Zijlstra wordt verder bekritiseerd door de oppositiepartijen over de terreurdreiging van IS en de oorzaken van de vluchtelingenstroom.

Roemer: "De VVD geeft niet thuis om de oorzaken aan te pakken. Als we na 15 jaar bombarderen in het Midden-Oosten zien dat het alleen maar contraproductief werkt, en de VVD dat weigert te erkennen, dan ben ik bang dat de vluchtelingen zullen blijven komen."

Zijlstra erkent dat er in het verleden fouten zijn gemaakt, maar dat de VVD per geval zal afwegen of militair ingrijpen nodig is, of niet.

Buma: Zijlstra is enige Europeaan die meent dat er bij de Europese Top besluit is gevallen

Klaver: als we ze niet gaan ophalen, komen ze wel hierheen

VVD-fractievoorzitter Zijlstra debatteert met GroenLinks-leider Klaver over de vluchtelingenopvang. Klaver wil weten wat er gebeurt totdat de opvangkampen bij conflictgebieden verbeterd worden. "De vraag is; wat doen we in de tussentijd? Terwijl mensen creperen van de honger en tachtig procent van de kinderen niet naar school kan. Hoeveel mensen zijn we bereid om op te nemen? We moeten voorkomen dat de vluchtelingen op die gammele bootjes stappen. Als we ze niet gaan ophalen, komen ze wel hierheen."

Zijlstra ziet niet de noodzaak om nog "extra mensen uit te nodigen." "Dat lijkt me niet de bedoeling."

Beide partijen zijn het erover eens dat de vluchtelingenkampen zoals in Jordanië en Libanon verbeterd moeten worden, maar in de tussentijd zitten ze er wel veilig, zegt Zijlstra. "We moeten ophouden om te denken dat mensen hiernaartoe komen omdat ze hier de bescherming nodig hebben, terwijl ze die in de regio al hebben gevonden."

Buma wil weten of grenzen dicht of open zijn

Hekken bij de grens of niet?

CDA-leider Buma wil van de VVD weten of de partij nu wel of niet voorstander is van het sluiten van de Nederlandse grenzen.

Zijlstra zegt dat grenzen dichtdoen met hekken, niet werkt. "Dat hebben wij ook nooit zo gezegd. Je moet ervoor zorgen dat de mensen niet hier komen. Want als ze hier eenmaal zijn, gaan ze echt nooit meer weg."

De VVD-fractievoorzitter reageert op de kritiek dat de oppositie zelf ook niet komt met oplossingen voor het vluchtelingenprobleem. Buma: "De gatenkaas aan de buitengrenzen is een enorm probleem".

Ook op Twitter vragen mensen zich af wat het standpunt is van Zijlstra.

Wilders: Syrisch neppaspoort Rutte bewijst dat grenzen dicht moeten

Mark Malek Ramadan Rutte

PVV-leider Wilders vraagt aandacht voor terrorisme en jihadisme. Tijdens het betoog van Zijlstra vraagt Wilders aandacht voor een vals Syrisch paspoort van Mark Rutte dat in omloop zou zijn. Wilders haalt journalist Harald Doornbos aan die voor 825 dollar een Syrisch paspoort gekocht zou hebben voor Rutte, onder de naam 'Malek Ramadan'.

Volgens Wilders moeten de grenzen dicht, omdat het zo makkelijk is om aan een Syrisch paspoort te komen. Zijlstra: "Het sluiten van grenzen is een droombeeld. Mensen gaan dan via een ander weggetje naar binnen", zegt Zijlstra. "We moeten zorgen dat we de opvang in de regio verbeteren. Dan heeft een vals paspoort geen zin meer."

Wilders tegen Zijlstra: "maak uzelf alstublieft niet nog belachelijker dan u al deed. Je doet toch niet de deur van je huis open als er een boevenbende door de wijk trekt?"

SP kritisch over verschillen in coalitie, Zijlstra deelt juist compliment uit

SP-leider Roemer valt Zijlstra weer aan op de grote verschillen binnen de coalitiepartijen. "Bent u het met me eens dat het niet meer is dan pappen en nathouden, en slappe compromissen afsluiten?"

Zijlstra zegt dat er niet alleen in de coalitie grote meningsverschillen zijn, maar dat de politiek in algemeenheid steeds verder versnippert. "En daarom is het knap dat dit kabinet de meest vergaande hervormingen naar de eindstreep weet te brengen. Dat verdient een groot compliment."

Wilders: VVD is een soort luxe-SP

Het debat lijkt zich te concentreren rond het thema veiligheid. Zijlstra krijgt de ene na de andere vraag van de oppositie. Wilders vraagt zich af of niet beter zou zijn om geld dat voor vluchtelingen is vrijgemaakt aan de politieagenten te geven. "Zorg eerst voor de helden van Nederland. Dat was de VVD ooit. U bent nu verworden tot een soort luxe-SP."

Zijlstra antwoordt lachend: "die zag ik even niet aankomen."

Zijlstra verrast door SP-opmerking Wilders

Oppositiepartijen: Zijlstra schuift problemen vooruit

Oppositie valt Zijlstra aan op veiligheid

CDA-leider Buma wil dat Zijlstra de problemen bij Justitie nu aanpakt. "Op dit moment gaan de rechtbanken dicht op en op dit moment zijn de problemen bij de politie."

Zijlstra zegt dat veiligheid prioriteit heeft bij het kabinet, maar hij wil in de Tweede Kamer geen toezeggingen doen. "Als er problemen op deze terreinen voordoen, kunt u bij de VVD aankloppen."

Pechtold vindt dat niet voldoende: "ik snap niet dat u het weer aan de oppositie overlaat, als het gaat om uw stokpaardje, de veiligheid. Vijf jaar VVD-bewindslieden en het is nog nooit zo'n puinhoop geweest."

Zijlstra reageert dat zware criminaliteit is afgenomen onder het beleid van het kabinet.

Zijlstra: justitiebegroting niet de meest geweldige

Kritiek op begroting Justitie

Slob vraagt of Zijlstra ook ziet dat minister Van der Steur bij zijn eerste begrotingsonderhandelingen een vreselijke ontgroening heeft gehad.

Zijlstra zegt dat het "niet de beste begroting is die hij ooit heeft gezien", maar dat hij die wel accepteert omdat het de problemen oplost.

Hij hint naar de oppositie dat er binnen Justitiebegroting weinig veranderd kan worden, omdat er dan bezuinigd zou moeten worden op politie. "Ik hoop dat we elkaar gaan vinden, maar ik zou niet weten waar minister Van der Steur het geld van zijn begroting af moet gaan schrapen."

Pechtold: niets over van 100.000 beloofde banen

Pechtold: waar zijn de banen gebleven?

Pechtold wil van Zijlstra weten waar de beloofde extra banen blijven. "De Raad van State is snoeihard over de plannen. De analyse die iedereen proeft is dat er van de 100.000 banen die het kabinet beloofde niks overblijft. D66 laat in haar plannen zien, meer banen te kunnen creëren. Kunnen we vandaag zaken doen over meer ambities wat betreft de banen?"

Zijlstra zegt dat hij altijd bereid is om te kijken naar voorstellen, maar dat fundamentelere wijzigingen er niet inzitten. Hij wijst erop dat er niet genoeg politieke steun was voor een volledige belastingherziening. "Partijen werden het niet eens. Verdergaande maatregelen konden niet op genoeg draagvlak rekenen. Ik vind het onverstandig om dan aan een dood paard te trekken."

Daarna verwijt Zijlstra dat Pechtold vooral roept, en weinig met concrete voorstellen komt.

Zijlstra begint

Roemer (SP) is klaar, nu komt VVD-fractievoorzitter Zijlstra aan het woord. Hij heeft 40 minuten spreektijd. Zijlstra verwijst bij zijn opening naar Roemer, die vertelde dat hij tijdens het schrijven van zijn boek met veel kiezer gesproken had. Zijlstra: "Laat ik u geruststellen, ik ben niet met een boek bezig."

Roemer: regering is een hindermacht

Roemer hekelt de grote verschillen tussen de regeringspartijen en zegt dat maatregelen daardoor uitblijven. "Door forse meningsverschillen tussen VVD en PvdA geeft dit kabinet op cruciale onderwerpen niet thuis. Daarmee is deze regering een hindermacht geworden. De cadeaus zijn verdeeld, de fut is eruit. Voor grote vraagstukken als ongelijkheid en werkloosheid heeft dit kabinet geen antwoord. Dan ben je een sta-in-de-weg."

De SP-leider zegt dat er behoefte is aan een regering die oog heeft voor nieuwe ontwikkelingen in de samenleving. "Als één op de vijf ouderen op zoek is naar de geborgenheid van een gezellig verzorgingshuis, dan gaan we zorgen dat deze huizen er komen."

SGP-leider Van der Staaij noemt het pleidooi van Roemer over de zorg "mooi en warm".

Minder gas, maar hoeveel minder?

Roemer wil terug naar 30 miljard kubieke gaswinning per jaar. GroenLinks-fractievoorzitter Klaver zegt tegen de SP dat 23 miljard kuub zijn inzet wordt.

Roemer stelt dat de partijen het over de gaswinning wel eens zou worden. "Er moet wat gebeuren daar. We moeten samen de oplossingen zoeken, ik hoop dat de signalen worden opgepikt door het kabinet."

Ondertussen stelt PvdA-Kamerlid Vos dat de SP "nat gaat op loze woorden over de reductie van gaswinning".

SP slaat terug op Twitter

Pechtol: er zit al een jaar een kiezeltje in de schoen van Roemer

Pechtold: er zit een kiezeltje in uw schoen

D66 wijst Roemer op de tegenbegroting van de SP waar het leenstelsel nog in staat. Pechtold noemt de 'draai' van de SP op leenstelsel "een kiezeltje in uw schoen" en roept op tot samenwerking.

Roemer zegt dat hij daar niet aan denkt. "Studiefinanciering afschaffen en studenten in de schulden steken, dat is echt een verschrikking."

VVD niet eens met lezing Roemer

VVD-Kamerlid Arno Rutte ontkent dat de inkomensongelijkheid in Nederland sinds jaar en dag toeneemt, zoals Roemer zinspeelde in zijn betoog. Rutte haalt cijfers van het CBS aan:

Roemer: zie wat er is aangericht

De SP-leider is kritisch op het beleid van de afgelopen jaren. "Kijk om je heen – en zie wat er is aangericht. Een ontspoorde financiële sector, die de mensen miljarden heeft gekost en de samenleving heeft ontwricht. Een verziekt zorgsysteem, waar de zorgverzekeraars op de stoel van artsen zijn gaan zitten."

"Het kabinet van 'werk, werk, werk' heeft de werkloosheid in drie jaar tijd laten groeien met honderdduizend mensen. En steeds minder mensen hebben een vaste baan."

Roemer zegt dat de samenleving schreeuwt om een socialere politiek. De SP-leider wordt al minutenlang niet meer onderbroken. De andere partijen laten hem rustig zijn betoog vervolgen.

Felle botsing tussen Roemer en Wilders

Wilders fel tegen Roemer bij opening debat

SP-leider Roemer opent zijn betoog met de vluchtelingenproblematiek. "Ik vraag me weleens af wat ik zou doen als ik in zo'n kamp zat. De kans is groot dat ik ook zou vluchten voor een beter leven."

"Iedereen worstelt met dit probleem. Want er zijn veel vragen en heel veel zorgen. Maar aan zorgen hebben we niks, we hebben oplossingen nodig. Hoe moeilijk en ingewikkeld ook."

Maar Roemer wordt snel geïnterrumpeerd door PVV-leider Wilders: "U begint het allerbelangrijkste debat van het jaar met een hoop leugens. En u heeft geen millimeter geleerd van zijn sprookjesverhalen van vorige week. Ook de SP-kiezer wil niet dat er meer vluchtelingen naar Nederland komen. Ik krijg mails van SP-kiezers, die zich afvragen wat Roemer nu doet."

Roemer zegt dat Nederland juist wel meer asielzoekers moet opnemen. "Ga niet zitten te zeggen dat Nederland en het COA de vluchtelingenstroom niet aankan." Wilders reageert: "U laat de SP in de steek."

Roemer: "Help mee om de problemen hier op te lossen en niet haat te zaaien."

Sprekerslijst

SP-leider Roemer trapt het debat af. Zijn partij is de grootste oppositiepartij in de Kamer en mag daarom beginnen.

1. E.G.M. Roemer SP 30 min

2. H. Zijlstra VVD 40 min

3. S. van Haersma Buma CDA 30 min

4. D.M. Samsom PvdA 40 min

5. G. Wilders PVV 30 min

6. A. Pechtold D66 30 min

7. A. Slob ChristenUnie 25 min

8. J.F. Klaver GroenLinks 25 min

9. C.G. van der Staaij SGP 20 min

10. M.L. Thieme PvdD 20 min

11. H.C.M. Krol 50PLUS 15 min

12. T. Kuzu GrKÖ 10 min

13. J.J. van Klaveren GrBvK 10 min

14. N.P.M. Klein Klein 5 min

Ongebruikelijk verzoek

Voor aanvang van de Beschouwingen dient PVV-leider Wilders een verzoek in, om het debat op te schorten. De PVV wil dat er gedebatteerd wordt over de vluchtelingenproblematiek. "Het debat over de miljoenennota wil ik verschuiven naar volgende week. Nederland schreeuwt om een oplossing."

Het verzoek van Wilders heeft niet genoeg steun in de Kamer. De Algemene Beschouwingen beginnen zoals gepland om 10.30 uur. "Wat ons betreft kunnen de vluchtelingenproblemen ook gewoon besproken tijdens de Algemene Beschouwingen", klinkt het vanuit de meeste politieke partijen. "Het komt vandaag en morgen uitgebreid aan de orde."

Eenmansfractie Klein steunde het verzoek van Wilders wel.

Wilders wil eerst over vluchtelingen debatteren