Britse verovering van Jeruzalem in 1917 was het 'begin van veel ellende'
De beslissing van president Trump om Jeruzalem als hoofdstad van Israël te erkennen roept veel reacties op, onder meer van de Arabische Liga, paus Franciscus en de Europese Unie. Uitgerekend vandaag is het 100 jaar geleden dat er een einde kwam aan de slag om de heilige stad, die tijdens de Eerste Wereldoorlog werd uitgevochten door de Britten en de Turken.
"Het was eigenlijk het begin van heel veel ellende", vertelt historicus Paul Moeyes in Met het Oog op Morgen. "Je kan de lijn, met wat kringetjes, rechtstreeks doortrekken naar de problematiek nu." Na de Eerste Wereldoorlog startte de verdeling van de regio, die nog altijd tot conflict leidt.
Na een wekenlange strijd veroverde de Britse generaal Allenby de stad op de Ottomaanse troepen. Hoewel de overwinning in Londen groots gevierd werd, had het nauwelijks invloed op het verloop van de oorlog. Het front in Europa was voor de Britten veel belangrijker. "Deze slag bracht het einde van de oorlog geen stap dichterbij", volgens Moeyes.
"De Britten hadden een nijpend gebrek aan goed nieuws", legt de kenner van de Eerste Wereldoorlog uit. De geallieerden leden gevoelige verliezen aan het front in België en de Russen trokken zich na de Oktoberrevolutie terug. De overwinning was daarom vooral van symbolische waarde. "Generaal Allenby mócht dus niet verliezen."
Na de winst spraken Britse politici van 'het ideale kerstcadeau voor het Britse volk'. Daarnaast werd de verovering ook gezien als een vervolg op de middeleeuwse kruistochten. Na eeuwen van islamitische heerschappij kwam de heilige stad weer onder gezag van christenen.
Koloniale verdeling
"Het front in het Midden-Oosten werd door de Fransen en Engelsen vooral door een koloniale bril bekeken. 'Als we de Turkse troepen verslaan, verkrijgen we dat gebied' was de gedachte."
De 'Zieke man van Europa', zoals het Ottomaanse Rijk genoemd werd, werd verslagen en de oorlogsbuit door de Fransen en Britten verdeeld volgens het in 1916 gesloten Sykes-Picotverdag (zie kader).
"Alle beloftes vielen natuurlijk niet met elkaar te rijmen", stelt Moeyes. Voor de Britten werden de gevoeligheden over aan wie de stad toebehoort direct duidelijk. Ze schortten daarom alle beloftes op en stelde het gebied onder militair gezag, tot teleurstelling van de Palestijnen en zionisten.
De Amerikaanse president Wilson wilde de opdeling van de wereld door Europese grootmachten een halt toeroepen, maar na een beroerte verdween hij van het wereldtoneel en werd Palestina onder Engels gezag geplaatst. Wilson vond dat volkeren zelf over hun staat hoorden te beslissen. "Hij zou de beslissing van Trump dan ook nooit goedgekeurd hebben", aldus Moeyes.
