Gonorroe blijft om zich heen grijpen: 31 procent meer besmettingen
Het aantal mensen dat besmet raakt met de geslachtsziekte gonorroe blijft explosief toenemen. Vorig jaar groeide het aantal mensen waarbij de ziekte werd vastgesteld met 31 procent, het jaar daarvoor was dat aantal al met 33 procent toegenomen. In totaal waren er in 2023 13.853 gevallen.
Volgens het RIVM is vooral de stijging bij vrouwen groot: het aantal diagnoses nam toe van 1468 naar 2598, een stijging van 78 procent. Ook bij heteroseksuele mannen was de stijging van 51 procent opvallend, van 666 gevallen naar 1007. Over het algemeen wordt de ziekte het meest vastgesteld bij mannen die seks hebben met mannen. Nederland is niet uniek in de stijging: in heel Europa is dit volgens het RIVM te zien.
Gonorroe wordt veroorzaakt door een bacterie, die kan leiden tot infecties in bijvoorbeeld de urinebuis, endeldarm, bijballen en baarmoederhals. Een besmetting kan worden behandeld, maar de ziekte is ook makkelijk te voorkomen door een condoom te gebruiken. Het RIVM noemt het belangrijk dat besmette mensen hun bedpartners zo snel mogelijk waarschuwen.
Combinatie van factoren
Het RIVM ziet nog geen directe oorzaak voor de toename. "Het is waarschijnlijk een combinatie van meerdere factoren", zegt Birgit van Benthem van het RIVM. Zo zou het volgens haar aan het gedrag kunnen liggen, maar mogelijk ook aan de bacterie die makkelijker over te dragen is van mens op mens. Dat laatste wordt nu onderzocht, maar er is nog geen conclusie uitgekomen.
Volgens Soa Aids Nederland kan er ook een verband zijn tussen de terugloop van preventiecampagnes en de toename van gonorroe. Er wordt volgens de stichting nog "zeer minimaal" in campagnes geïnvesteerd en dat zie je terug in het testen. Volgens Soa Aids Nederland is het daardoor moeilijker geworden om een soa-test af te laten nemen.
Dalend condoomgebruik
Ook het dalende condoomgebruik onder jongeren van de afgelopen jaren kan er volgens Soa Aids Nederland voor zorgen dat gonorroe vaker voorkomt. Zij zouden het risico op een geslachtziekte ook bagatelliseren omdat er behandelingen beschikbaar zijn, bleek begin van dit jaar na onderzoek.
Eerder waarschuwde RIVM-arts Rosa Joosten al dat met name vrouwen alert moeten zijn op een mogelijke besmetting. "Voor vrouwen is het nóg besmettelijker en zij krijgen vaak geen klachten. Daardoor is het moeilijker te herkennen. Dat kan ook later gevolgen hebben, zoals moeilijker zwanger kunnen raken."
Uit de RIVM-cijfers blijkt dat andere soa's redelijk stabiel zijn gebleven. Chlamydia is met 24.048 gevallen nog altijd de meest voorkomende soa, maar het aantal besmettingen nam iets af. Syfilis steeg met 8 procent en hiv bleef zo goed als gelijk.
'Meer doen aan preventie'
In het licht van de forse stijging van gonorroe roept Soa Aids Nederland het kabinet op weer een preventiecampagne te starten. De organisatie herinnert aan het succes van de Vrij Veilig-campagne die liep tussen 1987 en 2011 en wijst erop dat condoomgebruik sinds 2012 terugloopt.
"Deze cijfers maken duidelijk dat we in Nederland onvoldoende investeren in de preventie van soa's onder jongeren", zegt directeur Mark Vermeulen. "Als we in Nederland het belang van condoomgebruik niet onder de aandacht blijven brengen en de toegang tot seksuele gezondheidszorg niet laagdrempeliger maken, blijft het aantal soa's stijgen."
Vermeulen vindt ook dat er meer geld moet naar de Centra Seksuele Gezondheid, waar mensen uit kwetsbare groepen zich gratis en anoniem kunnen laten testen op soa's. Het budget daarvan is sinds 2015 niet meer aangepast aan de stijgende kosten, waardoor er wachtlijsten zijn. Omdat veel mensen uit schaamte of vanwege de kosten niet langs de huisarts willen voor een test, krijgt daardoor niet iedereen op tijd de juiste behandeling.
