'Uitvaart Liu Xiaobo was een ruwe, ongevoelige, politieke show'

De as van de vandaag gecremeerde mensenrechtenactivist en Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo is uitgestrooid over zee. Volgens de Chinese overheid is dat gebeurd door zijn familie, een paar uur na de crematie. Aanhangers en vrienden van Liu zijn boos over het "overhaaste" zeemansgraf.

In een gesprek met het persbureau AP uiten de aanhangers kritiek op de Chinese regering. Ze zeggen dat het zeemansgraf tot gevolg heeft dat ieder fysiek spoor van Liu is verdwenen. En ook is er zo geen mogelijkheid voor een bedevaartsplaats.

"De regering denkt op deze manier ieder spoor van Liu uit te wissen", zegt Hu Jia, een vriend van de familie. "Waarschijnlijk zijn de autoriteiten bang dat een graf een plaats wordt voor herdenkingen. En die herdenkingen kunnen uitmonden in protesten."

Filmmaker Zeng Jinyan, die met Liu bevriend was, zegt dat Liu door het uitstrooien van de as boven zee "nu overal" is. "Twee derde van de aarde bestaat uit zee. Ik denk dat mensen in de toekomst naar de zee gaan, om Liu te herdenken. Dit weerhoudt niemand ervan om Liu te herdenken."

Eén van zijn broers, Liu Xiaoguang, bevestigde de claim van de overheid dat Liu door zijn familie is uitgestrooid op zee. De broer, die zich in het verleden kritisch uitte over het werk van Liu Xiaobo, dankte de Chinese regering tijdens een persconferentie voor haar hulp na de dood van de Nobelprijswinnaar. De familie wilde de as in zee strooien, onder meer omdat dat beter was voor het milieu, zei hij.

Maar critici zeggen dat hij onder druk is gezet. "Dit was een ruwe, wrede en ongevoelige, politieke show", zegt de Oost-Azië-directeur van Amnesty International tegen de Britse krant The Guardian. "Gemaakt om de betrokkenheid van China bij de dood van Liu te verbergen."

Ook Human Rights Watch reageert boos. "Het is moeilijk voor te stellen dat zijn broer de eis van de regering naast zich neer kon leggen", zegt de China-directeur tegen de krant.

Weduwe

Opvallend detail: de weduwe van Liu Xiaobo was niet bij de bewuste persconferentie aanwezig. Volgens haar zoon vanwege de slechte conditie van de weduwe, na de dood van haar man. Kennissen twijfelen aan die lezing en vrezen voor de situatie van de weduwe, Liu Xia.

"We hebben al drie dagen geen contact meer gehad", zegt een Amerikaanse mensenrechtenadvocaat, die ook kritiek heeft op de lezing van de Chinese regering. "We weten allemaal hoe het echt zit: ze zit al zeven jaar onder huisarrest zonder rechtszaak. Zelfs de dood van haar man lijkt voor de Chinese regering nog niet voldoende." Een regeringswoordvoerder zei eerder vandaag dat Xia "vrij" is.

En dan is er nog iets geks, zeggen de aanhangers. De Chinese overheid claimt dat er vrienden bij de rouwceremonie waren. Maar in de door China vrijgegeven foto's zijn volgens de bevriende filmmaker geen vrienden van Liu te zien.

In Hong Kong hebben duizenden mensen vanavond een wake gehouden, ter ere van Liu. Ze hielden daarbij onder meer kaarsen en witte rozen omhoog, in een stille tocht naar het gebouw van de Chinese gouverneur.

Sommige mensen hielden borden omhoog met de tekst dat Liu een "volksheld" is. Ook werd geëist dat zijn weduwe wordt vrijgelaten. "Zijn idealen zullen we nooit vergeten", zegt een deelnemer van de tocht.