Belgiës troef voor de brexit: eeuwenoud koninklijk privilege

De Belgische stad Brugge heeft misschien een unieke positie in de visserij-onderhandelingen over de brexit. Een eeuwenoude gunst van de Britse koning Charles II geeft de stad een uitzonderingspositie.

Tijdens een interview in actualiteitenprogramma Terzake trok de Vlaamse minister-president Geert Bourgeois het Privilegie der Visscherie uit zijn achterzak. Daarin verleende Charles II aan Brugge het eeuwigdurende recht "the moghen Reeden ende in Zee brenghen de nombre van viftigh haringh-buysen ofte andere bequaeme Schepen tot vanghen vanden haringh ende andere soorten van Visschen".

Charles had in Brugge een thuis gevonden toen zijn vader was afgezet en onthoofd in de Engelse Burgeroorlog. Toen hij in 1666 weer op de troon zat, bedankte hij Brugge met een oorkonde: vijftig schepen mochten "ten eeuwige dage" vissen in Britse wateren.

En om die drie woordjes in het document, "ten eeuwige dage", draait het.

Het oude document is nu namelijk weer actueel, omdat Groot-Brittannië op visserij hoog inzet in de onderhandelingen met de Europese Unie. Het land maakt aanspraak op de controle over een zone tot 200 mijl uit de Britse kust, een gebied waar nu nog veel vissers uit andere landen komen.

"Dat zou ons pijn doen. 50 procent van onze vangst vindt daar plaats", stelde Bourgeois gisteravond in Terzake. Hij hoopt dat de Britten nog water bij de wijn zullen doen. "Ik denk dat het een openingszet is bij de onderhandelingen. Zij voeren twee derde van hun vis uit naar ons, dus er zit altijd wederzijds een en ander in."

22 kilo tong

Of het cadeautje van Charles II echt een rol kan spelen in de onderhandelingen is onduidelijk. De huidige juridische status van het document is nooit getoetst, al kwam het er in 1963 bijna van.

In dat jaar, kort nadat de verklaring was teruggevonden in de Brugse archieven, nam een Brugse zakenman en wethouder de proef op de som: Victor De Paepe voer met de trawler Charles the Second "doodkalm de territoriale wateren van het trotse Albion binnen", zoals de pers het destijds omschreef.

De Paepe ving er 22 kilo tong ("heel goeie kwaliteit") voordat hij werd opgebracht door de torpedoboot Brave Swordsman, het snelste schip van de Royal Navy. Omdat hij van tevoren de autoriteiten op de hoogte had gebracht van zijn actie mocht hij van de politierechter op een borgtocht van 10 pond zijn rechtszaak afwachten.

"Victor De Paepe werd niet uitgelachen zoals men in Brussel had gevreesd. Het leidde niet tot een diplomatiek incident. Men bleek aan de overzijde van Het Kanaal zijn strijd voor de erkenning van de oude Keure veel ernstiger te nemen dan in Brussel", schreef het Limburgs Dagblad destijds.

Toch kwam het nooit tot een vonnis. Meerdere keren verklaarden Britse rechters zich niet-bevoegd om een uitspraak te doen over het koninklijke privilege. Het Britse Hogerhuis zou zich erover moeten uitlaten, maar de kosten daarvoor waren De Paepe te hoog.

De Britse autoriteiten wilden het ook niet zover laten komen, weet Bourgeois. "Nu zijn er archieven vrijgegeven waarin door advocaten (van de Britse regering, red.) gezegd werd: doe het niet, want hoogst waarschijnlijk is dat privilege nog geldig."

Bourgeois benadrukt dat hij het Privilegie vooral als historisch weetje inbracht. "Dit zal niet alles oplossen, het zal deel uitmaken van een groter geheel", zei hij in Terzake. "Ik denk dat we tot een nieuw akkoord moeten komen."