De bodycam: wondermiddel of niet?
Politieagenten, handhavers van de gemeente, medewerkers van de NS, voetbalstewards en zelfs maaltijdbezorgers. Allemaal gebruiken ze tegenwoordig bodycams.
De cameraatjes die op het lichaam worden gedragen zijn al een kleine tien jaar bezig aan een gestage opmars in Nederland. Ze worden gebruikt om toezicht te houden en de veiligheid van medewerkers te vergroten.
De politie in Amsterdam gaat de bodycams vanaf deze maand op grote schaal inzetten. Het is een van de 32 experimenten die de politie in Nederland met bodycams uitvoert of nog gaat uitvoeren. De bodycams moeten leiden tot minder geweld tegen agenten.
"Ik zet de camera aan in spannende situaties, zoals een melding van geweld of als het druk en chaotisch is", vertelt de Amsterdamse agent Max, die de opnameapparatuur een paar keer heeft geprobeerd. "Als dan bijvoorbeeld een collega gewond raakt, kan dat achteraf altijd teruggekeken worden."
De politie experimenteert al jarenlang met bodycams, maar hoeveel nut ze hebben is nog altijd onduidelijk. Evaluaties van eerdere projecten rammelden nogal eens, bleek uit recent onderzoek naar de meerwaarde van bodycams. Daardoor kunnen geen harde conclusies getrokken worden over de bruikbaarheid van de camera's.
Geen beleid
Landelijke richtlijnen voor het gebruik van bodycams zijn er niet. "De politie zet ze inmiddels structureel in en daar hoort doordacht beleid bij", vindt burgerrechtenactivist Rejo Zenger. "Maar dat beleid is er nog steeds niet." Hij heeft er weinig vertrouwen in dat de pilot in Amsterdam leidt tot bruikbare nieuwe inzichten.
Volgens de politie wordt deze keer wel goed onderzoek gedaan, niet alleen in Amsterdam maar in heel Nederland. "De insteek verschilt per plek", zegt een woordvoerder. "De ene keer gaat het om het gebruik tijdens horecadiensten, de andere keer om het voorkomen van geweld. Het zijn gerichte onderzoeken, om nu juist wel goede conclusies te kunnen trekken."
Volgens Risbo, een onderzoeksinstituut van de Erasmus Universiteit in Rotterdam, bieden bodycams zeker voordelen voor de politie. Agenten die de camera dragen, kunnen zich veiliger voelen.
Maar de camera kan ook averechts werken. "Misschien voelt een politieagent zich wel verbaal geremd omdat het wordt opgenomen", zegt onderzoeker Dennis de Kool. "Dan beperk je juist de handelingsruimte."
Hoewel het geen hoofddoel is van de Amsterdamse politie, zouden bodycambeelden als 'bijvangst' in de rechtszaal kunnen worden gebruikt. De Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten is daar niet op tegen. "Dan ben je in ieder geval af van de discussie of een agent het wel goed gezien heeft", zegt voorzitter Jeroen Soeteman.
"Maar als een agent de camera pas aanzet als het al geëscaleerd is, ben je te laat", zegt burgerrechtenactivist Zenger. "Dan mis je nog steeds de aanloop en krijg je al gauw een vertekend beeld."
Ik zou als agent heel terughoudend zijn met het dragen van een bodycam.
Hij waarschuwt dat bodycams de politie juist in de problemen kunnen brengen. "Agenten moeten handelen in een split second en nemen soms met de beste intenties een verkeerd besluit. In zo'n geval kunnen de beelden ook tegen hen gebruikt worden. Ik zou als agent heel terughoudend zijn met het dragen van een bodycam."
De Amsterdamse agent Max heeft tot nu toe alleen positieve ervaringen met de bodycam en merkt dat agressieve types spontaan inbinden. "Als wij zeggen dat we de camera aanzetten, matigen mensen hun toon meestal wel. Omdat ze zich er van bewust zijn dat het wordt opgenomen."
