'We praten en sussen in Zweden, maar we moeten harder zijn'
Het is zondagochtend en stil op straat in Märsta, een voorstadje veertig kilometer ten noorden van Stockholm. Een buurt met veel vluchtelingen en Oost-Europese arbeidsmigranten. Hier vluchtte de 39-jarige Oezbeek naartoe, nadat hij vrijdag met een truck in het centrum van Stockholm op een mensenmassa was ingereden.
De dader kwam aan bij het eindstation van de metro en nam vervolgens een bus naar het plaatselijke tankstation. Daar schakelde het personeel de politie in, waarna de dader honderd meter verderop werd gearresteerd. Inmiddels is duidelijk dat de Oezbeek een asielzoeker is, die een verblijfsvergunning in Zweden had aangevraagd, maar was afgewezen.
"Ik ben vreselijk geschrokken", zegt een vrouw bij het tankstation die opgroeide in Märsta en nu in een aangrenzende chique gemeente woont. "De laatste jaren zijn er heel veel vluchtelingen uit alle hoeken van de wereld komen wonen en is de buurt erg veranderd. Het is goed dat we vluchtelingen bescherming bieden. Maar we hebben er veel te veel opgevangen."
In Märsta-centrum komen de eerste bewoners naar buiten om op de trap op het centrale pleintje van de voorjaarszon te genieten. Het pleintje is omgeven door een groot aantal grijze woonblokken met in het midden een klein winkelcentrum. Hier woonde ook Mohamed Aziz Belkaid, lid van een terreurcel die in België in een vuurgevecht met de politie werd doodgeschoten.
Ik merk nu al dat ze naar je staren. Ik word aangekeken op mijn baard.
Wat de 39-jarige Oezbeek precies voor band met Märsta heeft, is nog onduidelijk. Maar het is geen toeval dat hij hier naartoe kwam, zegt een oudere Zweedse bewoner met grijze baard. De oudere man voelt zich onveilig in de buurt en durft ’s avonds niet meer op straat. "Ik overweeg om naar het platteland te verhuizen", zegt hij.
Een jonge vluchteling uit Iraaks-Koerdistan is bang dat de aanslag zal leiden tot steeds meer wantrouwen bij de Zweden. "Ik merk nu al dat ze naar je staren. Ik word aangekeken op mijn baard", zegt hij. "Maar ik begrijp zo’n reactie ook wel als er zoiets gebeurt."
Zweden heeft problemen met radicalisering in bepaalde immigrantenwijken te lang onderschat, zegt de Zweedse terrorimsedeskundige Magnus Ranstorp. Zoals de problematiek met Syrië-gangers, waar Zweden er relatief veel van heeft. De linkse regering probeert sinds kort radicalisering in immigrantenwijken op de kaart te zetten. "Maar daar zijn we een paar jaar te laat mee", aldus Ranstorp.
In het centrum van Märsta loopt beveiliger Leo Tomasovic met zijn collega door het centrum. De twee vervangen de wijkagenten van het plaatselijke politiestation, dat werd wegbezuinigd. Volgens Tomasovic is het de vraag of de Zweedse regering een antwoord heeft op de problemen. “Zweden is een zacht land. We praten en proberen te sussen. Maar we moeten leren om harder te zijn.”
