Hoe nu verder? 'VVD kan voortouw in formatie nemen'
Nu de VVD de grootste is geworden is ligt het voor de hand dat de VVD het voortouw neemt in de formatie. "Maar enige bescheidenheid past ons ook", zei Mark Rutte zojuist in het NOS Radio 1 journaal.
De fracties komen vandaag bijna allemaal bijeen om de uitslag van de verkiezingen te vieren dan wel te bespreken. Bij de meeste partijen zijn bijeenkomsten gepland vanaf 10 uur in de ochtend.
Later vandaag zullen alle fractievoorzitters dan bijeen komen bij de Kamervoorzitter; mogelijk wordt er dan al een verkenner aangewezen. Bij de vorige kabinetsformatie in 2012 verdween de rol van de koning als begeleider van het proces, en nam de Tweede Kamer voor het eerst het voortouw.
De verkenner zal gesprekken voeren met de fractievoorzitters om te onderzoeken welke combinatie van partijen het meest voor de hand ligt om een kabinet mee te vormen.
Bij de vorige verkiezingen, toen de VVD ook de grootste partij werd, ging Henk Kamp aan de slag als verkenner.
Wanneer kan de nieuwe Tweede Kamer aan de slag?
Naar verwachting zal de officiële uitslag van de verkiezingen volgende week dinsdag bekend zijn, doordat deze keer alle stemmen met de hand geteld moeten worden. Dat besloot minister Plasterk van Binnenlandse Zaken nadat RTL berichtte dat de stemcomputers makkelijk hackbaar zijn. Daarop besloot Plasterk dat alles met de hand moet. Alleen stemhulpen zonder internetverbinding mogen worden gebruikt.
Op woensdag 22 maart wordt de oude Tweede Kamer ontbonden en op donderdag 23 maart beginnen de nieuwe Kamerleden. Die houden dan ook een debat over de verkiezingsuitslag.
Minister Plasterk gaat er tot nu toe vanuit dat dit wel lukt. Als de uitslag op tijd is, kunnen de nieuwe Kamerleden geïnstalleerd worden en kan een nieuwe Kamervoorzitter gekozen worden.
En wie gaan er dan onderhandelen over een nieuw kabinet?
Als de Kamerleden geïnstalleerd zijn, kunnen er een of meerdere informateurs benoemd worden. Dat kunnen bijvoorbeeld prominente leden van partijen zijn. Dan volgt een spannende en ingewikkelde tijd, waarin onderhandeld wordt om tot een nieuw regeerakkoord te komen.
Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2012 duurde de formatie 54 dagen. Dat was redelijk snel vergeleken bij andere keren. Nu zou het langer kunnen duren doordat er veel partijen nodig zijn om een meerderheidscoalitie te vormen.
De Nederlandse kabinetsformatie van 1977 geldt met een lengte van 208 dagen als de langste uit de Nederlandse geschiedenis. Die formatie leidde tot het aantreden van het kabinet-Van Agt I.
