'Syriëganger gaat geen druiven plukken, slim dat vonnis al klaarligt'
Het verdachtenbankje blijft naar alle waarschijnlijkheid leeg, volgende maand in Rotterdam. Het OM gaat dan tien Syriëgangers alvast vervolgen, nog voordat ze terugkeren naar Nederland. Later volgen meer zaken, is de bedoeling. Emeritus hoogleraar strafrecht Peter Tak vindt het een verstandige aanpak. Hij noemt de zaken 'panklaar'.
"Strafrechtelijke voorbereiding is in mijn ogen een goede zaak", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Als je afwacht en de mensen komen de grens over, dan heb je niet meteen een zaak klaar en moet je lang wachten."
Landelijk coördinerend officier terrorisme Ferry van Veghel zei gisteravond in Nieuwsuur dat er twee redenen zijn voor de nieuwe aanpak:
- Ten eerste het minimaliseren van risico's: als mensen terugkomen, ligt er al een vonnis en kunnen ze meteen naar de gevangenis.
- Maar ook uit principe: dit zijn mensen die zich onaantastbaar achten, omdat ze heel ver weg de meest gruwelijke misdaden plegen.
"We willen laten zien dat de rechtsstaat geen afstand heeft genomen van hen", zegt Van Veghel.
Je moet vroeg beginnen.
Volgens Van Veghel zijn er momenteel zo'n 190 Syriëgangers in beeld. Hoewel zij dus in het buitenland zitten, zegt Van Veghel dat er voldoende mogelijkheden zijn om een dossier op te bouwen. Hij noemt bijvoorbeeld aangiftes van ouders en bewijs dat via Twitter of Facebook kan worden verzameld. Vorig jaar werden socialemediaberichten gebruikt in de veroordeling van Haagse jihadisten.
"Daarom moet je vroeg beginnen", meent Tak. "Je moet heel vroeg al die Facebook-berichten en contacten tussen IS-strijders analyseren om te zien of er bewijs uit te halen is. Dat is geen eenvoudige zaak voor het OM, maar het is wel mogelijk."
Je kunt niet aannemen dat iemand verschrikkelijke dingen heeft gedaan, omdat hij in de buurt van het strijdtoneel is geweest.
Advocaat Michiel Pestman, die terugkerende Syriëgangers in Den Haag bijstond, zet in Nieuwsuur vraagtekens bij de aanpak. "Het gaat er uiteindelijk om wat iemand daadwerkelijk gedaan heeft. Je kunt niet aannemen dat iemand verschrikkelijke dingen heeft gedaan, omdat hij in de buurt van het strijdtoneel is geweest. Je moet bewijzen dat iemand iets gedaan heeft wat niet mag."
Het OM zegt genoeg bewijs te kunnen verzamelen. Een persoon hoeft niet daadwerkelijk de trekker te hebben overgehaald om vervolgd te kunnen worden voor deelname aan een terroristische organisatie. "Uit rapporten blijkt dat het ondoenlijk is om je te onttrekken aan ondersteunende handelingen voor een terroristische organisatie, ook voor vrouwen", stelt Ferry van Veghel.
Tak ziet er eveneens geen problemen in. "Wat deelname precies inhoudt is vrij ruim en dus moet het niet al te ingewikkeld zijn om bewijs te vinden. Vrouwen doen misschien niks anders dan koken, maar zij faciliteren daarmee de organisatie."
Hier is het strafrecht niet voor bedoeld.
"De rechter is niet helemaal onnozel, hij leest ook de krant. Degene die naar IS-gebied reist doet dat niet om druiven te plukken. Die is daar bezig actief te strijden."
De vervolging van veertig strijders die volgens IS zijn omgekomen gaat ook gewoon door. In het verleden doken doodgewaande terroristen soms na verloop van tijd weer op. "Je kunt beter het zekere voor het onzekere nemen", meent Tak. "Door nu al informatie over hen in te winnen, kun je ze oppakken als ze weer opduiken."
Pestman is principieel tegen de werkwijze van het OM. "Het strafrecht wordt gebruikt om toekomstige aanslagen te voorkomen, om een gevoel van veiligheid te creëren. Daar is het strafrecht niet voor. Als we een veiligere samenleving willen, moeten we naar andere middelen grijpen."
