'Banksy' van Jemen: met graffiti wil ik kogelgaten in muren verdoezelen

• Carmen Dorlo

  redacteur NOS Online

Als je op straat loopt in Sanaa, de hoofdstad van Jemen, kun je niet om de kunstwerken van de 'Banksy van Jemen' heen. De gebouwen zijn misschien kapot door alle bombardementen, maar ze zijn niet lelijk: op de gevels staan nog de graffitikunstwerken van Murad Subay.

"Toen in 2011 de oorlog begon, brak dat vele harten", vertelt Murad aan de NOS. "Maar niet alleen harten gingen kapot, ook huizen en straten. Op dat moment besloot ik de straat op te gaan en graffitikunst te gaan maken. Ik wilde het lelijke van de oorlog verdoezelen. De kogelgaten in de muur laten verdwijnen. Dat lukte me door de graffiti."

Sommige werken van Murad zijn puur artistiek, andere hebben een politieke lading. De artiest nodigt inwoners van Sanaa ook uit om te helpen bij de kunstwerken. "Zo kunnen de mensen hun stem laten horen en hun mening geven over de oorlog. Kunst is niet alleen entertainment, het kan voor zoveel meer dingen worden gebruikt. Kunst geeft een stem en zorgt voor communicatie, zeker als het zo duidelijk op straat te zien is."

Tekenen

De 29-jarige Murad woont met zijn ouders, drie zussen en vier broers in een huis in Sanaa. Hij heeft Engels gestudeerd en haalde in 2012 zijn diploma.

"Ik begon met tekenen toen ik 13 was. Mijn ouders moedigden me aan en daardoor kon ik mezelf veel dingen leren. In 2012 maakte ik mijn eerste graffitiwerk en dat resulteerde in een campagne waardoor ik werken in heel Sanaa mocht maken."

De oorlog heeft veel veranderd, gaat hij verder. "Dat heeft zoveel effect op me. Op iedereen." Murad noemt het tekort aan basisbenodigdheden als elektriciteit en water, en de economische gevolgen van de oorlog.

"Deze dingen hebben veel effect op mij persoonlijk, maar ook op mijn werk. Het is niet meer mogelijk om vrij te reizen in Jemen. Het is soms ook veel te gevaarlijk op straat om de werken te maken."

Murad zorgt altijd dat hij goedkeuring krijgt van de autoriteiten om graffiti te spuiten, maar ook dat gaat nu lastig. "De laatste tijd wordt het steeds moeilijker om onze mening te uiten door middel van kunst. Ook al heb ik toestemming, vrij graffiti spuiten wordt nauwelijks nog toegelaten."

Murad heeft inmiddels zoveel roem in Jemen verworven, dat hij ook wel de 'Banksy van Jemen' wordt genoemd. "Banksy is een grote artiest, een genie. Mijn werk lijkt op dat van hem omdat we dezelfde techniek gebruiken. Maar de manier waarop we werken, is anders", legt Murad uit.

"Ik wil zoveel mogelijk mensen betrekken bij mijn kunst. Als ik een kunstwerk maak en er lopen mensen langs, dan nodig ik ze altijd uit om me te helpen en hun mening te geven. Zo kunnen we een politieke discussie op gang brengen, op een niet-gewelddadige manier."

Na vijf jaar als graffiti-kunstenaar wacht Murad nog steeds op het hoogtepunt. "Ik hoop ook dat ik nog niet mijn mooiste werk heb gemaakt. Ik ben pas op het begin van mijn reis."

Voor 2017 heeft hij maar één wens: "dat het écht een nieuw jaar wordt." "Het afgelopen jaar heeft de wereld enorm vermoeid. We zijn er allemaal klaar mee."