Zaans 'tuig' zich van geen kwaad bewust, toch meer politie op straat
"Hier gebeurt niet zo veel. Dat beeld van angst komt door de media", zegt een van de jongens uit de Zaandamse buurt Poelenburg. Hij kwam gisteren met zijn vrienden in het nieuws nadat ze een cameraploeg van Hart van Nederland hun buurt uit hadden gejaagd.
Premier Rutte noemde de groep hangjongeren vandaag "tuig van de richel". Minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie zei dat hun gedrag niet kan en dat ze moeten ophouden.
Maar de jongens zelf zijn zich van geen kwaad bewust. "Ik vind dat Rutte zich met andere dingen moet bezighouden dan met een winkelcentrum en jongens die daar een beetje hangen", zegt een van hen in het NOS/NTR-radioprogramma Nieuws en Co.
In Zaandam weten ze heel goed wie de hangjongens op het pleintje bij de supermarkt zijn. "We hebben al jaren een effectieve aanpak om overlast tegen te gaan", zegt burgemeester Geke Faber. "Het is misschien weer even geëscaleerd waardoor we er weer bovenop moeten zitten, maar dat doen we met meer politie op straat."
Vlogs
De jongens staan sinds een aantal dagen in het middelpunt van de belangstelling. Een van hen, Ismail Ilgun, maakt dagelijks video's die hij op YouTube plaatst. Het overgrote deel van de filmpjes speelt zich af op een pleintje voor de Vomar. Regelmatig hangen er jonge kinderen om de groep heen. Een aantal van de vlogs is meer dan 200.000 keer bekeken.
In de video's zijn voorvallen van agressie en intimidatie te zien. Zo krijgt een fietser een klap in zijn gezicht, is er een vechtpartij met een voorbijganger en wordt een cameraploeg lastiggevallen. Agenten worden beledigd en door grote groepen geïntimideerd, en er klimt iemand op een politieauto.
Politiebond NPB wil dat het gedrag van de groep "heel hard wordt aangepakt". Maar volgens burgemeester Faber is er bij de jongeren wel degelijk sprake van respect voor de politie. "De politie doet respectvol werk en ik denk dat de jongens dat zien."
In de meest recente vlog, die Ismail vandaag online zette, zegt hij dat het goed gaat tussen de groep en de politie. "Ze komen naar ons toe, geven ons boks en gaan weer weg. De politie doet het goed, je weet toch."
"Zelf haal ik mijn schouders op als ik erlangs loop", zegt Erwin Stam, voorzitter van het wijkcentrum in de buurt. "Maar ik kan me voorstellen dat met name oudere buurtbewoners dat niet durven."
Hij benadrukt dat er ook veel goed gaat met jongeren in de wijk. "Er is inderdaad overlast bij het winkelcentrum. Maar de groep krijgt nu een stempel, dat schiet door en dat vind ik heel erg."
In het grootste deel van de filmpjes gebeurt weinig opzienbarends. Ze gaan over hoe de jongens samen de dag doorkomen. Ze gaan naar de sportschool, rappen, spelen met scooters en zijn druk met het roepen van statements in de camera.
Ze geven elkaar regelmatig een 'boks', draaien muziek en drinken blikjes met energiedrank. Soms maakt er een bewegingen alsof hij met iemand aan het vechten is. "We zijn meer dan vrienden", zei een van de jongens gisteravond in het televisieprogramma Pauw. "We zijn jongeren die liefde voor elkaar voelen, broeders van andere moeders eigenlijk."
Groepsdruk
Socioloog Jan Dirk de Jong herkent die dynamiek tussen de jongens. Hij infiltreerde eind jaren 90 in een problematische groep jongeren in Amsterdam-West, die de omgeving van het August Allebeplein overgenomen had. Politie en de gemeente wisten een lange tijd niet wat ze ermee aan moesten.
"Naar buiten toe leek ook dat een hele hechte vriendengroep, dat komt hier erg overeen," vertelt hij bij Radio EenVandaag. "De buurt is van ons en we komen voor elkaar op, dat stralen ze uit. Maar als je binnen de groep kijkt, valt dat alles mee. De straatcultuur was ook zo dat je elkaar kon aanpakken en oplichten."
Een van de dingen die De Jong onderzocht was groepsdruk. "Soms wordt aangezet tot vervelend gedrag. Soms vertoon je het uit eigen initiatief, omdat je dan een paar treden hoger komt binnen de groep."
Buurthuis
Een van de jongens zei bij Pauw dat de groep een eigen buurthuis wil. "Een plek waar we met vrienden samen kunnen zijn en kunnen doen wat we normaal gesproken voor de Vomar doen. En dan kunnen we daarna gezellig, rustig naar huis."
De jongerenafdeling in het buurtcentrum is een tijd geleden gesloten. Niet zonder reden, zegt Erwin Stam: "Er is een keer een gijzeling geweest, de boel is wel eens kort en klein geslagen. De plek werd geclaimd, er is toen besloten het te sluiten. Bij mijn weten heeft zich in het verleden wel eens iets afgespeeld met vuurwapens."
Werkloos
Volgens Stam hebben de jongeren veel persoonlijke problemen. "Er is geen uitzicht op een baan en ze zijn langdurig werkloos. We moeten kijken wat we daaraan kunnen doen."
"Juist op die problemen hebben we geen zicht", zegt jongerenwerker Burak Sandikci uit de wijk. "Daarom moet je het gesprek met ze aangaan. Meer blauw op straat heeft geen zin, dan voelen ze zich juist de boosdoener."
Maar daar is burgemeester Faber het duidelijk niet mee eens, zij gaat meer politie de straat op sturen. Bovendien heeft de gemeente volgens haar goed zicht op wie de jongens zijn.
"We kennen deze groep al jaren, we kennen ook de gezinnen waar ze uit komen. We zijn langs de deuren gegaan en hebben gezegd: 'weet u dat er een jongere in uw gezin is waar u aandacht aan moet besteden? Want dit gaat niet goed.' We hebben hulp aangeboden, dat heeft effect gehad en dat blijven we absoluut doen."