'Uitspraak stembureaus Son en Breugel opmerkelijk'

Hoe kan het dat twee rechters vorige week oordeelden dat het met minder stembureaus toch genoeg was en dat de rechter vandaag anders oordeelde?

"Ik kijk ervan op", zegt Hans Engels. De hoogleraar staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen noemt het heel opmerkelijk dat de gemeente Son en Breugel meer stembureaus moet openen bij het komende referendum over Oekraïne.

GeenPeil

Dinsdag oordeelde de rechter in Overijssel dat Oldenzaal met de aankondiging vijf stembureaus te openen "een redelijk besluit" had genomen. Oldenzaal opent twaalf stembureaus minder dan bij de laatste verkiezingen. Stichting GeenPeil vocht het besluit aan, omdat de aanjagers van het referendum vrezen dat minder stembureaus een negatieve invloed heeft op de bereidheid van kiezers om te gaan stemmen.

Vrijdag oordeelde de rechter in een soortgelijke zaak op landelijk niveau dat minister Plasterk gemeenten niet hoeft te verplichten meer stembureaus te openen. Die zaak was aangespannen door Forum voor Democratie, onder leiding van Thierry Baudet. Baudet, een van de aanjagers van het referendum, spande ook de zaak tegen de gemeente Son en Breugel aan.

'Service naar de kiezers'

Rechtbanken komen vaker tot verschillende oordelen. Maar dat de rechter vandaag met betrekking tot Son en Breugel anders oordeelde dan in de twee vorige zaken, verbaast zowel Engels als Jit Peters, emeritus hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit van Amsterdam.

"Het is een heel opvallend verschil", zegt Peters. "De uitgangspunten van de rechters zijn verschillende geweest. De uitspraak in Son en Breugel is veel meer gericht op service naar de kiezers. De uitspraak in Oldenzaal is veel meer gericht op service naar de overheid.

In de kieswet staat dat gemeenten minimaal één stembureau moeten openen, maar hoe veel, dat schrijft de wet niet voor. In het geval van een rechtszaak moet de rechter oordelen wat redelijk is. Daarbij zijn verschillende interpretaties mogelijk. Het is mensenwerk."

'Zinnige interpretatie'

Peters begrijpt de laatste uitspraak beter. "De rechter heeft gezegd dat het terugbrengen van tien naar drie stembureaus in de gemeenten Son en Breugel een drempel opwerpt. Dat vind ik een hele zinnige interpretatie. Er zijn volgens de rechter mensen die niet meer dan anderhalve kilometer hoeven overbruggen om bij een stembureau te komen, maar er zijn ook mensen die een grotere afstand moeten afleggen."

Engels benadrukt dat de uitspraak geen directe gevolgen heeft voor andere gemeenten. "Dat komt doordat er nu twee verschillende uitspraken liggen. In een nieuwe zaak zal de rechter de argumenten dus weer apart moeten wegen."

Thierry Baudet zegt morgen tientallen brieven te versturen naar gemeenten die minder stembureaus hebben ingesteld dan bij eerdere verkiezingen. Daarin verzoekt hij de gemeenten het aantal stembureaus bij te stellen en dreigt hij met een rechtszaak als ze dat niet zullen doen.

Eerder bleek uit een enquête van de NOS dat één op de tien stembureaus dicht blijft bij het referendum op 6 april. Dan mogen kiesgerechtigden hun stem uitbrengen voor of tegen het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne.