'Regering-Obama sprak jarenlang in het geheim met Assad-regime'
De Amerikaanse regering heeft via geheime contacten met het Syrische regime jarenlang geprobeerd het geweld in dat land te stoppen en president Assad tot aftreden te dwingen. Dat schrijft The Wall Street Journal op basis van gesprekken met meer dan twintig Amerikaanse en Arabische functionarissen en diplomaten.
Anders dan in geheime gesprekken met andere vijandige regimes, zoals die met Cuba en Iran, lukte het de Amerikanen niet om grip op de tegenstander te krijgen. Een zoektocht naar partners binnen het regime, die bereid zouden zijn om Assad af te zetten, kwam evenmin van de grond.
Omgekeerd zocht Assad ook geregeld contact met de Amerikanen, met het doel de Amerikanen mee te krijgen in zijn strijd tegen IS.
Arabische lente
Bij het begin van de opstand tegen Assad, tijdens de Arabische lente van 2011, probeerden Amerikaanse geheim agenten contact te maken met Syrische officieren die, net als Assad zelf, behoorden tot de alevitische minderheid. Zij werden in staat geacht om Assad opzij te zetten en de macht over te nemen. Maar het lukte de Amerikanen niet om een wig in het regime te drijven en een eind te maken aan de onderdrukking.
In augustus van dat jaar eiste Obama openlijk het vertrek van Assad. De geheime gesprekken die daarna zijn gevoerd hebben er misschien toe bijgedragen dat Assad zich sterker voelde staan en het gevoel kreeg dat de misdrijven van zijn bewind onbestraft zouden blijven, schrijft de krant.
Een voormalige Amerikaanse ambassadeur in Damascus, Robert Ford, karakteriseert het regime in de krant als "politiek elastisch" en "heel slim". "Ze zoeken naar zwakheden en proberen dan de grenzen op te zoeken."
C-wapens
In 2012 concludeerde Washington dat er geen staatsgreep zou komen. Daarom werd besloten om rebellen te steunen, maar de opbouw van rebellentroepen verliep te traag.
Die zomer waarschuwden de Amerikanen het regime van Assad om niet op grote schaal chemische wapens in te zetten, via Russische en Iraanse diplomaten, maar ook rechtstreeks in telefoongesprekken tussen de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken William Burns en de Syrische minister van Buitenlandse Zaken Walid al-Moallem.
Toen Assad een jaar later sarin inzette, waarbij naar schatting 1400 mensen omkwamen, reageerde Obama niet militair, maar wist hij een overeenkomst te sluiten, waarbij Syrië afstand deed van zijn chemische wapenarsenaal.
Genève
Ook in de jaren daarna bleef de VS het overleg zoeken. Zo vond er in 2013 in Genève een gesprek plaats tussen voormalig ambassadeur Ford, inmiddels speciaal gezant van de Amerikaanse regering voor Syrië, en Khaled Ahmad, een vertrouweling van Assad.
De partijen kwamen niet dichter bij elkaar; de Amerikanen bleven vasthouden aan het vertrek van Assad, de Syriërs hielden vol dat de Amerikanen Assad zouden moeten helpen bij het bestrijden van terrorisme. De opkomst van Islamitische Staat, in 2013, leek de Syriërs gelijk te geven, ook door de aantrekkingskracht van IS voor jonge Europese moslims.
De Amerikanen hebben de opkomst van de terreurbeweging totaal niet zien aankomen, schrijft The Wall Street Journal.
Afstemming
Ook de afgelopen twee jaar was er voortdurend contact tussen Washington en Damascus, bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat de Syriërs uit de buurt bleven als de door de Amerikanen geleide coalitie IS-posities in Syrië bombardeert.
De Amerikaanse ambassadeur bij de VN, Samantha Power, hield haar Syrische collega bij de VN op de hoogte als door de VS-getrainde troepen van de Syrische oppositie werden ingezet tegen IS.
Al dit overleg legitimeert het regime van Assad, zei een Syrische journalist tegen de krant. "Alle communicatie met de VS versterkt zijn positie."
Steve Simon
Het afgelopen voorjaar reisde Steve Simon, een voormalige medewerker van het Witte Huis, naar Damascus voor een ontmoeting met Assad. Formeel ging het om een privébezoek op uitnodiging van Assad, maar voor en na zijn vertrek sprak Simon met voormalige collega's van de Nationale Veiligheidsraad, onder wie de directeur.
Tijdens de ontmoeting met Assad vertelde Simon hoe de president zijn imago bij de internationale gemeenschap op korte termijn zou kunnen verbeteren: door geen vatenbommen meer te gebruiken, door meer tegen IS te vechten en minder tegen de gematigde oppositie en door mee te werken aan een door de VN geleid initiatief om een staakt-het-vuren overeen te komen.
Assad hamerde opnieuw op het belang van de strijd tegen terrorisme en leek open te staan voor lokale bestanden op zijn voorwaarden, aldus twee bronnen van The Wall Street Journal.
Deze maand bereikten de landen in de VN-Veiligheidsraad overeenstemming over een stappenplan voor Syrië. Over de toekomst van president Assad wordt daarin niets gezegd.