David Bowie in al zijn gedaanten in Groningen

• Jeroen Wielaert

  Verslaggever

In een rondgang over de wereld die begon in Londen is Groningen een nieuw station voor het universum van David Bowie. Op twee verdiepingen in het Groninger Museum opent zich het galactische archief van de bedenker van Major Tom, de tragische held van Space Oddity : de wereldhit waarmee Bowie doorbrak in 1969. Onder de titel David Bowie is begint een indringende rondgang langs tal van expressies en gedaanten, veel meer dan alleen die van een rockster die vooruit liep in de mode.

Bij het noemen van de naam komen grote hits en iconische albums bovendrijven uit de catalogus van de echt kunstzinnige popmuziek. David Bowie is een fantasie van David Robert Jones, op 8 januari 1947 geboren in Brixton, een voorstad van Londen. Hij koos zijn eigen weg op basis van het aanbod van sterren uit rock, film en literatuur.

Beat alleen was te beperkt, net als de thematiek van gebroken harten. David Bowie was een goede naam om een eigen uitwaaierend heelal te scheppen, met hits als Life on Mars, Rebel Rebel en Heroes. Steeds moest het verder gaan, anders klinken, grensverleggend. Het heeft betekenis tot de dag van nu; het blijft moderne kunst.

De titel David Bowie is wordt op de expositie op veel manieren beantwoord als een zijnsvraag die niet in een wezen te vatten is. Dat was ook wat David Jones fascineerde, in een voortgaande reeks ontdekkingen om uit zichzelf te treden.

Hij werd er wereldberoemd mee als schepper van Major Tom, maar trad vooral naar voren als acteur die steeds van rol en kostuum wisselde. Hij was niet alleen de bonte Ziggy, maar ook de zwartwitte Thin White Duke en dan weer de Elephant Man.

Een eigen wil in permanente persoonsverandering. Het was in die geest dat Jones in de figuur van Bowie onderdeel werd van een grotere kunstvernieuwing dan alleen in de popmuziek. Dat is ook het belang van de tentoonstelling. Het gaat niet alleen over muziek en kleding, maar over mensen en hoe die bezig zijn met veranderingen. Ik ken geen artiest die zo compleet in zijn performance is als David Bowie, zegt modeontwerper Hans Ubbink.

Andreas Blühm was als Museumdirecteur bijzonder blij de kans te krijgen om Bowie te laten zien. Het past bij het eigenzinnige imago dat het museum al had. Bowie is de topnaam op het museumaffiche met de ontwerpers Hendrik Werkman en Joris Laarman.

"Ik ben ook met zijn liedjes opgegroeid", zegt Blühm. "Als je de tentoonstelling ziet realiseer je je pas hoe veelzijdig hij was als kunstenaar, dus niet alleen als rockmuzikant. Hij bleef nieuwsgierig, zoog alles op. Hij was een kunstfiguur. Zijn archief gaat over al zijn personages. De mensen die hem persoonlijk kennen zeggen dat hij een verlegen mannetje is, bescheiden. Door die maskerade, die kostuums kan hij naar buiten treden.

"Dan is hij geen David Jones meer, maar Aladdin Sane, Ziggy Stardust en heel veel meer. Dat was zijn manier om in grote zalen op te treden. Ik heb het gevoel dat mensen van alle generaties veel zichzelf op hem kunnen projecteren. Je vindt altijd een aspect, of een personage waar je jezelf in ziet."

De Engelse organisatoren van deze Bowie-tournee hadden ook hun eigen redenen om voor Groningen te kiezen. "Het hele museum is een soort kameleon net als Bowie, met al die paviljoens", zegt Blühm. "Dat zeggen de collega's uit Engeland ook. Het is nog nooit zo geweest als in dit museum, dankzij de architectuur van Mendini die het gebouw ontwierp. Daar zijn we trots op."

De expositie in Groningen is te zien tot 3 maart.