'Koning moet zorgen voor verbinding'
Koning Willem-Alexander maakt zich zorgen over de verharding in het vluchtelingendebat in Nederland, zei hij vanmorgen tijdens een persbijeenkomst in China. De koning is daar op staatsbezoek. Wat betekent de uitspraak van de koning? Vijf vragen aan Koninklijk Huis-verslaggever Kysia Hekster.
Hoe opmerkelijk is de uitspraak van de koning?
"De koning geeft alleen in heel uitzonderlijke gevallen uit zichzelf een reactie. Zoals toen MH17 uit de lucht geschoten werd. Maar tijdens staatsbezoeken spreekt hij met de pers. Dat is het moment dat journalisten naar actuele zaken kunnen vragen.
"Blijkbaar vindt Willem-Alexander het belangrijk zich als staatshoofd over dit thema uit te spreken. Het vluchtelingenthema speelt al een tijdje en is een gevoelig onderwerp, waarbij veel emotie komt kijken. Een van zijn belangrijkste taken is zorgen voor verbinding in Nederland."
Kan de koning eigenlijk zeggen wat hij wil?
"De koning valt onder de ministeriële verantwoordelijkheid. Dat betekent dat de ministers verantwoordelijk zijn voor wat de koning zegt. Alles wat er gezegd wordt moet van tevoren worden afgestemd. Daarom is de uitspraak zelf niet zo opmerkelijk, maar eerder het feit dat de koning het zegt: dat betekent dat de uitspraak veel gewicht krijgt. Dat bleek ook weer toen deze uitspraak direct nieuws werd."
"Vanwege die ministeriële verantwoording maakt de Rijksvoorlichtingsdienst van tevoren een inventarisatie van de vragen die journalisten willen stellen."
Heeft hij zich al eerder uitgelaten over actuele thema's?
"Ja. Bij bijna ieder persgesprek tijdens staatsbezoeken vraagt de pers hem naar die actuele thema's. Over het algemeen gaat hij daar dan ook op in. Dat was anders toen zijn moeder nog koningin was. Beatrix wilde het vooral hebben over het staatsbezoek. Ook mochten de persmomenten nooit op camera worden vastgelegd. Dat is nu wel anders. Zo vroegen we koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan het einde van hun staatsbezoek aan Zuid-Korea eind vorig jaar naar de ramp met de MH17. Het koningspaar reageerde toen emotioneel op de zware periode rond de ramp."
Ligt deze uitspraak politiek gevoelig?
"Dat valt nu wel mee. Door de brief die fractievoorzitters van de Tweede Kamer vanmorgen publiceerden, is zijn uitspraak ook niet meer gevaarlijk. Hij kon zich daardoor makkelijker over dit thema uitlaten. Ik had de indruk dat de koning dat graag wilde doen."
De koning is erg goed op de hoogte van al die ontwikkelingen in Nederland?
"Hij heeft een hele hofhouding met zich mee en medewerkers van de Rijksvoorlichtingsdienst. Er zijn allerlei mensen die de hele dag bijhouden wat er in Nederland gebeurt. Natuurlijk vallen ze hem niet met alles lastig, maar als er iets belangrijks speelt, weet hij dat. Er zijn altijd korte lijntjes met premier Rutte, mocht dat nodig zijn."
