De Turkse rouw blijft binnenskamers

Door correspondent Lucas Waagmeester

En weer worden twee Turkse politieagenten gedood. De reeks aanslagen op Turks veiligheidspersoneel houdt nu al bijna twee weken aan. Het is onderdeel van de nieuwe spiraal van geweld waarin de Koerdische terreurbeweging PKK en het Turkse leger opnieuw zijn terechtgekomen.

De 27-jarige beroepsmilitair Ziya Sarpkaya werd vorige week op straat neergeschoten. Bij ons bezoek vandaag aan zijn rouwende familie in het stadje Goynuk, tussen Ankara en Istanbul, blijft onze televisiecamera uiteindelijk in de tas. "Maar van mij mag je opschrijven wat we je hebben verteld", zegt Ziya’s vader Salim na ons gesprek.

Welkom zijn we wel, zoals alle gasten in Turkije altijd welkom zijn. Het huis is vol. Een complete familie: ouders, zoons en dochters, tantes en ooms, kinderen, in verdriet gedompeld. Neriman, Ziya’s moeder, zit opgekruld in de hoek van een bank. Ze prevelt zachtjes voor zich uit: "De pijn, de pijn, mijn hart staat in brand."

Ziya’s zus Hulya praat des te meer. Graag zelfs, want ze is woest: "Wat is dit, waar is dit voor nodig? Vroeger vochten we voor onze onafhankelijkheid, voor ons land. Waarom vechten we nu tegen de Koerden? Ze willen hun eigen landgenoten doden. Mijn broer is voor niks gestorven."

Schoten

Ziya was gelegerd in Hakkari, ver van huis, het meest zuidoostelijke puntje van Turkije. Een bergachtig gebied, waar veel PKK-strijders zich schuilhouden. Vorige week maandag liep hij tijdens een kort verlof in burgerkleding door het dorp bij de basis.

"Hij belde mij", vertelt vader Salim. "Hij vroeg me of het goed ging. Ik zei hem dat het goed zou gaan als hij gezond zou thuiskomen. Op dat moment hoorde ik stemmen, iemand zei iets tegen hem. En direct waren er ook schoten en werd de verbinding verbroken. Niet lang daarna zagen we op internet dat er een militair was gedood in Hakkari."

Hevig debat

Constant lopen mensen in en uit de gastenkamer. Buren, verre vrienden, de imam. Iedereen loopt binnen om de familie te steunen. Een schoonzoon wordt onrustig, hij vraagt wat de buitenlandse televisieploeg eigenlijk precies wil. We leggen uit dat het belangrijk voor ons is om alle kanten van een conflict te tonen.

Op de plek waar de pijn van het oorlogsgeweld wordt gevoeld, is dat verhaal te vertellen. Het wordt begrepen, maar er ontstaat een hevig debat in de kamer. De imam bemoeit zich ermee, net als de chef van de politie, die ook zijn medeleven is komen betuigen.

En dan gaat de telefoon. Vader Salim luistert, vertelt dat de Nederlandse televisie er is, knikt en hangt weer op. "Jullie moeten begrijpen, iedereen in mijn familie zit bij het leger", zegt hij. "Veel mensen in het dorp hier ook. We kunnen niet voor jullie camera praten." Vader Salim wil best zijn verhaal doen, maar hij wordt van hogerhand tegengehouden.

Interviews met de families van gedode militairen en politiemensen verschijnen de afgelopen weken hier en daar in Turkse media. Maar voor de buitenlandse pers is de toegang zeer beperkt. Het leger wil het niet hebben, blijkt op bezoek bij de familie Sarpkaya.

Er wordt nog wat gepraat over Ziya, en zelfs een beetje gelachen. Zijn foto wordt erbij gehaald. Een trotse, krachtige jongen in een strak legeruniform. "We wilden niet dat hij in het leger ging", zegt Hulya, "maar hij had geen werk en wilde heel graag".

Bij het weggaan vraagt vader Salim: "Ik wil geen problemen, dat snap je toch?" Ik probeer hem uit te leggen dat de dood van een Turkse militair buiten Turkije vaak een statistiek blijft. Terwijl we het leed van de Koerden wel op televisie zien. Het leger werkt met zijn verbod een scheve beeldvorming in de hand.

"Ga bij zijn graf kijken", zegt vader Salim. De rest van de familie knikt. "Daar kun je je beelden maken. Er ligt zelfs een krans van de president."