'Een vernederd Griekenland is slecht voor de NAVO'

Een hotline is een groot woord, maar de Amerikaanse president Obama pleegt deze dagen flink wat telefoontjes naar de andere kant van de Atlantische Oceaan. Want een Grexit is niet alleen een Europees en een economisch probleem; er dreigen ook grote geopolitieke gevolgen. De toekomst van de NAVO loopt gevaar, de Russen ruiken uitbreiding van hun invloedssfeer en de Chinezen azen op Griekse havens en spoorlijnen.

Vandaar dat Obama deze week onder meer met de Duitse bondskanselier Merkel, de Franse president Hollande en de Britse premier Cameron belde. Bovendien heeft de Amerikaanse minister van Financiën dit jaar al meer dan zestig keer met zijn Europese collega's gebeld. Steeds met dezelfde boodschap: jullie in Europa moeten alles doen om een Grexit te voorkomen.

Vacuüm

Na de Tweede Wereldoorlog zetten de Amerikanen zelf alles op alles om Griekenland buiten communistische invloedssfeer te houden. Nu is het volgens Washington de beurt aan Brussel om Griekenland binnenboord te houden, zelfs als daarvoor grootscheepse schuldsanering nodig is. Want Griekenland ligt in een instabiele regio: tussen de Balkan en Turkije en ook nog eens dicht bij Rusland.

Als Griekenland ook instabiel wordt, ontstaat er volgens politieke analisten een machtsvacuüm, waar niet-westerse landen graag in willen springen.

Boos, vijandig en verslagen

De Europese veiligheid zal na een Grexit niet onmiddellijk in gevaar komen, aangezien Griekenland vooralsnog gewoon lid van de Europese Unie en van de NAVO zal blijven. Maar Griekenland wordt dan in de woorden van oud-NAVO-commandant James Stavridis wel “een boos, vijandig en verslagen land”, dat behoorlijk kan gaan dwarsliggen.

Zo kan Athene volgens hem bijvoorbeeld lastig gaan doen bij beslissingen over sancties tegen Rusland of bij oplossingen voor de vluchtelingenstromen op de Middellandse Zee. "Als een trotse Grieks-Amerikaan ben ik diep bedroefd door deze situatie", schrijft Stavridis in het Amerikaanse tijdschrift Foreign Policy.

Hij is vooral bezorgd dat de Grieken andere vrienden gaan zoeken. "Een zeer waarschijnlijke partner is natuurlijk Rusland. Veel Grieken staan sympathiek tegenover Rusland, ook een orthodox land, vooral wat betreft de situatie in Oekraïne. Een andere waarschijnlijk vriend en partner zal Servië zijn, dat zijn eigen problemen heeft met verschillende Balkanlanden in de EU."

Poetin

De toenadering tussen Athene en Moskou is al maanden zichtbaar. In april werd de Griekse premier Tsipras warm onthaald in het Kremlin. Concrete deals werden niet gesloten, maar Poetin beloofde wel dat Rusland flink zal investeren in een gaspijpleiding door Griekenland. Iets wat de Grieken duizenden banen en vele miljoenen zal opleveren.

Ook China probeert van de situatie te profiteren, maar heeft vooral baat bij een stabiele Europese afzetmarkt. Het land dringt er daarom net als Obama op aan dat er geen Grexit komt. Maar tegelijkertijd probeert China via Griekenland dieper binnen te dringen in Europa.

Zo heeft China al een groot aandeel in de haven van Piraeus en wil het daar een meerderheidsbelang van maken. Ook aast China op de Griekse spoorwegen, om Chinese goederen naar Europa te vervoeren.

NAVO-bases

In het geval Griekenland niet alleen uit de eurozone, maar ook uit de EU en de NAVO gaat, staat Rusland natuurlijk te popelen om de NAVO-bases in Griekenland over te nemen. Bases die strategisch van groot belang zijn, vooral vanwege de fragiele situatie in het Midden-Oosten.

Tsipras is zich daar zeer van bewust, en van de vrees in Washington. Een bewustzijn dat – tot op de dag van vandaag in elk geval – zijn onderhandelingspositie heeft versterkt.