'Rebellenleider Mozgovoi voelde zich een soort keizer'

Zaterdag werd Aleksei Mozgovoi, een van de commandanten van de pro-Russische separatisten, gedood in het oosten van Oekraïne. Bij zijn auto ging een bom af en de wagen werd onder vuur genomen. Mozgovoi stond bekend als een eigengereide man, die het niet zo op had met de andere rebellenleiders en al helemaal niet met de Oekraïense regering in Kiev.

Mozgovoi werkte voor de oorlog in de bouw, maar was sinds vorig jaar leider van zijn eigen groepje rebellen. Met zijn Pizrak-bataljon (Pizrak betekent 'geest') was hij gelegerd in de buurt van Loegansk.

De rebellenleider had zo zijn eigen mening over de situatie in Oost-Oekraïne. Hij was tegen het bestand dat in februari werd gesloten, sterker nog, deze week zei hij dat het bestand geen kans maakt en dat meer doden "onvermijdelijk" zijn. "Waarom zouden wij onze wapens neerleggen als de regering in Kiev tegen het Oekraïense volk is?"

Mozgovoi was een van de leiders van de vele rebellengroepen in Oost-Oekraïne die zijn aangesloten bij het leger van de Volksrepubliek. "Hij voelde zich een keizertje. Hij dacht: 'Ik ben de baas. Ik kan regels opleggen'", zegt correspondent Geert Groot Koerkamp in Moskou.

Daardoor was Mozgovoi ook niet populair bij de andere separatistenleiders. "Hij was nogal kritisch op de leiders van de Volksrepubliek Donetsk."

Tegelijkertijd wilde Mozgovoi zich presenteren als man van het volk. "Hij wilde streng maar rechtvaardig zijn. Vorig jaar zette hij zelfs een volksgericht op, waarvan hij zelf de voorzitter was, vertelt Groot Koerkamp. Daar waarschuwde hij het volk nog dat "te veel vrouwen naar restaurants gaan". "Wat voor voorbeeld is dat voor hun kinderen? Vanaf nu gaan we alle vrouwen in restaurants en cafés arresteren", zei hij toen.

Wie er achter de dood zit van de separatist is onduidelijk. "Het zouden andere separatisten kunnen zijn of de Russische veiligheidsdienst", zegt Groot Koerkamp. "Maar het kan ook de familie zijn van iemand wiens huis is opgeblazen door Mozgovoi. Het zijn allemaal speculaties."

Nieuwe leider

Het Pizrak-bataljon heeft inmiddels al een nieuwe leider. In een video op YouTube zegt zijn opvolger door te gaan met het werk van Mozgovoi. Hij wil Kiev "bevrijden" en een straat vernoemen naar zijn vermoorde voorganger.

Voor de machtsverhoudingen in Oost-Oekraïne zal de dood van Mozgovoi niet veel veranderen. "Je hebt daar wel meer eigengereide groepen en leiders", zegt Groot Koerkamp. "Die hebben een stad in handen en zwaaien daar de scepter. Dat zijn geen formele leiders. In Donetsk (Aleksandr Zakharchenko) en Loegansk (Igor Plotnitski) zitten de echte leiders. Daaronder zit een stelletje ongeregeld met grote en kleine rebellengroepjes."