'In Rabobanken-land kan maar één bank koning zijn'

De Rabobank staat op een van de belangrijkste kruispunten in haar 43-jarig bestaan als coöperatieve groep van banken. Vandaag zal de centrale kringvergadering besluiten tot het wijzigen van de statuten. De 110 lokale zelfstandige Rabobanken fuseren tot één bank, met één bankvergunning en één bankbalans. In de loop van dit jaar moeten de nieuwe statuten voor alle lokale banken zijn goedgekeurd.

Het zwaartepunt van de macht en zeggenschap verhuist definitief naar Rabobank Nederland. "Hoe je het ook wendt, draait of verkoopt, in het land van de Rabobanken kan eigenlijk maar één bank koning zijn", zegt NOS-economieredacteur André Meinema. "De huidige coöperatieve structuur is sympathiek maar ook omslachtig en bureaucratisch. De regelgeving, toezicht en handhaving bij 110 banken kost ook veel tijd en geld."

Boom of struikgewas

Bij de Rabobank is het een omgekeerde wereld. Andere banken hebben een moederbank met bankfilialen. Bij de Rabobank vormen de lokale coöperatieve banken de kern, de moeder, en hebben ze een gezamenlijk hoofdkantoor in Utrecht. Zo bezien lijkt de Rabobank meer op struikgewas dan op een boom met takken.

Die structuur wringt. De lokale banken zijn in feite de baas over het hoofdkantoor, terwijl het hoofdkantoor namens De Nederlandsche Bank (DNB), en sinds een half jaar ook de Europese Centrale Bank (ECB), toezicht moet houden en financiëel verantwoordelijk is voor de lokale banken. "De ECB wil graag weten naar wie ze moeten bellen als er wat is en niet 110 banken afbellen", aldus Meinema.

DNB heeft zich kritisch en bezorgd uitgelaten over de structuur van de Rabobank en het toezicht en de controle door het hoofdkantoor. Het zou niet meer van deze tijd zijn. Te veel filialen stonden door onvolledige klantendossiers en financiële problemen onder curatele van Utrecht. De megaboetes voor de liborfraude versterkten alleen maar de noodzaak om te hervormen en de touwtjes aan te trekken.

Machtsstrijd

Van oudsher bestaat de Rabobank uit lokale zelfstandige coöperatieve banken, ontstaan en geworteld in de lokale en regionale samenleving en economie. Momenteel zijn er na wat fusies 110 lokale banken, met ook allemaal een eigen bankvergunning. Onder die lokale banken hangen 591 filialen en vestigingen. Dat waren er ooit veel meer maar de laatste jaren is het aantal kantoren onder druk van bezuinigingen, digitalisering en internetbankieren al drastisch teruggebracht.

Voor een aantal lokale Rabobanken en hun bestuurders is het wellicht slikken. Het kwijtraken van de eigen bankvergunning en het toezicht uit Utrecht wordt soms ervaren als beknotting van de zelfstandige banken. Maar aan het mandaat en de beleidsvrijheid rond kredietverlening en hypotheekverstrekking verandert er niks, verzekert de bank.

Uit de hand gelopen

"We gaan de mandaten van de banken verdubbelen en de complexiteit halveren", zegt bestuurder Rien Nagel in het Rabobank-blad Bank in Beweging. Ook met sponsoringactiviteiten kunnen de banken hun gang blijven gaan.

Het circuit van vergaderingen en kringen waarin de coöperatieve zeggenschap van de Rabobank is gegoten wordt vereenvoudigd. "We vergaderen wat af in deze organisatie." stelt Nagel vast. "De bureaucratie bij de Rabobank is uit de hand gelopen, daar moet echt paal en perk aan worden gesteld."

De centrale kringvergadering en de algemene vergadering worden daarom afgeschaft en vervangen door een algemene ledenraad. Die vormt een eenvoudiger, directere en een betere vertegenwoordiging van de lokale banken.