We lopen steeds massaler, maar ook steeds langzamer
Het aantal Nederlanders dat een marathon binnen drie uur loopt is sinds de jaren tachtig dramatisch gedaald, ondanks een forse toename van het aantal marathonlopers. In 1989 haalden 1593 Nederlandse mannen in minder dan drie uur de eindstreep, vorig jaar nog maar 459.
Alle Nederlanders die waar ook ter wereld de marathon in minder dan drie uur lopen, worden opgenomen in de jaarlijkse marathonlijst van het blad Runner’s World. Uit die lijst blijkt dat in 1981, het eerste jaar van de Marathon Rotterdam, voor het eerst meer dan 400 Nederlanders binnen de 3 uur finishten. Tegenwoordig zijn er ongeveer vijftien keer zoveel marathonlopers, maar het aantal lopers dat de marathon binnen drie uur aflegt, is net zo groot als in 1981.
Het totale aantal Nederlandse marathonlopers is niet precies bekend. In 1981 voltooiden 1600 à 2000 lopers een marathon in Nederland, vorig jaar ruim 27.000. Maar daaronder waren veel buitenlanders. Daar staat tegenover dat er ook veel Nederlanders in het buitenland lopen.
Toch is de globale trend wel duidelijk. In de ontwikkeling van het aantal marathonlopers en van het aantal lopers binnen de 3 uur zijn drie fases waar te nemen.
Tijdens de eerste loopgolf in de jaren tachtig groeide zowel het totale aantal deelnemers als het aantal deelnemers dat binnen de drie uur finishte.
In de jaren negentig bleef het aantal marathonlopers stabiel, maar ging het met de prestaties steil naar beneden. 1994 was het laatste jaar waarin meer dan 1000 Nederlanders de marathon binnen 3 uur voltooiden. Dat daalde daarna tot een dieptepunt van 367 mannen in 2003.
Inmiddels was de tweede loopgolf begonnen. Het aantal hardlopers nam vanaf eind jaren negentig weer toe, en een paar jaar later begon ook het aantal marathonlopers weer te stijgen. Maar die toename ging niet gepaard met een groei van het aantal sub-3 uurlopers. Dat aantal bleef stabiel, en bereikte nooit meer de 500.
Rotterdam
De ontwikkeling laat zich goed aflezen aan de uitslagen van ‘Rotterdam’, die de organisatie van de Marathon Rotterdam op verzoek van de NOS heeft geanalyseerd.
Het aantal lopers dat binnen de drie uur finishte nam ook in Rotterdam in de jaren tachtig fors toe. In 1989 waren het er meer dan 1000.
Het percentage deelnemers dat de 3-uurslimiet haalde is naar huidige maatstaven ongelooflijk. In 1983 slaagde zelfs meer dan de helft van de deelnemers (58,7 procent) daarin.
Het percentage deelnemers dat binnen de drie uur finishte nam in de jaren negentig snel af, om daarna verder te dalen tot een dieptepunt van 2 procent in 2007.
Dat jaar liepen slechts 82 lopers de Marathon Rotterdam in minder dan 3 uur uit. Dat had te maken met de hitte. Na 3,5 uur werd de marathon gestaakt omdat de temperatuur was opgelopen tot 27 graden.
De ontwikkeling van de marathontijden heeft ongetwijfeld te maken met de toename van het aantal vrouwelijke en oudere marathonlopers, maar de cijfers die hierover beschikbaar zijn gaan niet verder terug dan tot 2004.
Uit de VS zijn wel langere cijferreeksen bekend. Daar steeg het aantal vrouwelijke marathonlopers van 10 procent in 1980 tot 43 procent in 2013. Het aantal 40-plussers steeg van 26 tot 47 procent. Mede daardoor steeg de gemiddelde tijd van 3’32 tot 4’16 bij de mannen, en van 4’03 tot 4’41 bij de vrouwen.
In elk geval wordt in Nederland gemiddeld nog een stuk harder gelopen dan in de VS. In Rotterdam finishten de mannen vorig jaar gemiddeld in 3’56, en de vrouwen in 4’17.