Amerika Kiest 2016; wie zijn de grootste kanshebbers?

De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn pas over anderhalf jaar, maar niet minder dan achttien politici hebben zich al kandidaat gesteld. Ook lopen zich achter de schermen nog mensen warm voor de strijd om het Witte Huis. Wie zijn zij? Van wie kunnen de Republikein Jeb Bush en de Democrate Hillary Clinton serieuze concurrentie verwachten?

Jeb Bush: broer van en zoon van

De jongere broer van George W. en de zoon van George sr. stelde zich op 15 juni formeel kandidaat. Zijn kandidatuur werd al maanden verwacht en geldt als een zeer kansrijke. De 62-jarige Bush was tussen 1999 en 2007 gouverneur van de staat Florida, een bepalende swing state bij de verkiezingen.

Bush behoort tot de gematigde Republikeinen. Op de CPAC, de jaarlijkse bijeenkomst voor Republikeinen in Washington in februari, probeerde hij de meer conservatieve vleugel voor zich te winnen. Die zal hij hard nodig hebben als hij de voorverkiezingen wil winnen, maar zijn toespraak werd gemengd ontvangen. Sommige aanwezigen verlieten zelfs de zaal.

Scott Walker: principiële gouverneur

Tamelijk onbekend in Nederland, maar niet in de VS: Scott Walker (47), de gouverneur van Wisconsin. Hij doet het in de peilingen goed, al is hij formeel nog geen kandidaat. De Republikein staat bekend als 'union buster': iemand die de vermeende macht van de vakbonden aanpakt. Na zijn aantreden in 2011 kondigde hij flinke bezuinigingen aan, onder meer door cao's voor overheidspersoneel te verbieden.

Dat plan leidde tot een massaal ambtenarenprotest. Walkers tegenstanders wisten bijna een miljoen handtekeningen te verzamelen, zodat er nieuwe gouverneursverkiezingen moesten komen. Walker won die verkiezingen met 53 procent van de stemmen en dat in een staat die sinds 1984 bij de presidentsverkiezingen steevast voor de Democraten stemt. Zo won Obama in 2012 de staat met 52,8 procent.

Het geeft Walker het imago van een man die koste wat kost achter zijn principes blijft staan. Bovendien heeft hij aangetoond dat hij van een Democraat kan winnen in een doorgaans Democratische staat, iets wat de Republikeinen in de verschillende swing states kan aanspreken.

Marco Rubio: azen op Spaanstalige kiezers

Van de Republikeinen die zich al kandidaat hebben gesteld, is senator Marco Rubio uit Florida de meest kansrijke om dé presidentskandidaat te worden. Hij is relatief jong (43) en de zoon van Cubaanse immigranten, waardoor hij mogelijk ook in die kringen kiezers voor zich kan winnen. Tot nu toe scoorden vooral de Democraten goed onder latino's. 17 procent van de Amerikaanse bevolking is Spaanstalig.

In de peilingen staat Rubio meestal als derde, achter Bush en Walker. Maar de verschillen zijn zo klein en de voorverkiezingen zo ver weg, dat er nog van alles kan gebeuren.

Andere Republikeinen

Vastgoedmagnaat Donald Trump heeft zich ook verkiesbaar gesteld. Trump speelde vier jaar geleden ook met de gedachte om presidentskandidaat te worden, maar zag toen af van een kandidatuur. Trump verdiende miljarden in de vastgoedsector, maar is bij het grote publiek vooral bekend door zijn zeer luxueuze levensstijl, zijn opmerkelijke interviews en het tv-programma The Apprentice, waarin hij op zoek ging naar managers voor zijn bedrijven.

Een andere opmerkelijke kandidaat is Carly Fiorina, de voormalige CEO van computergigant HP. Zij is vooralsnog de enige vrouwelijke kandidaat bij de Republikeinen en hoopt dat ze Hillary Clinton zo kan 'neutraliseren'.

Ook de senatoren Rand Paul, Ted Cruz en Rick Santorum doen mee. Cruz meldde zich als eerste voor de strijd om het Witte Huis; Santorum kennen we nog van negatieve uitspraken over homoseksualiteit en euthanasie in de campagne van 2012. Die uitspraken kwamen Santorum op een 'googlebom' te staan: wie toen googelde op de naam Santorum, kreeg te lezen dat dat een mengsel van uitwerpselen en glijmiddel was.

Oud-gouverneur Mike Huckabee is ook een bekende. Hij was kandidaat in 2008, maar verloor toen van John McCain.

Chris Christie stelt zich als veertiende kandidaat beschikbaar. De kansen van de gouverneur van het overwegend Democratische New Jersey worden niet erg hoog ingeschat. 55 procent van de Republikeinse kiezers zegt zich niet voor te kunnen stellen op Christie te stemmen.

Ook de voormalige gouverneur van Texas, Rick Perry, mengt zich weer in de race. Perry presenteert zich als een bruggenbouwer die mensen samenbrengt en de economische groei aanjaagt.

Hillary Clinton: geschikte opvolger

Dan naar de Democraten: de enige serieuze kandidate is daar Hillary Clinton (67). Ze was jarenlang minister van Buitenlandse Zaken onder president Obama. Daarvoor was ze acht jaar lang senator voor New York. In 2008 nam ze het in de voorverkiezingen op tegen Obama, en verloor. Diezelfde Obama zegt nu dat hij haar ziet als een geschikte kandidaat om hem op te volgen als president.

De vrouw van oud-president Bill Clinton lag de afgelopen maand onder vuur vanwege haar e-mailgebruik. In 2012 kwam naar buiten dat ze zakelijke mails verstuurd had via haar eigen server en niet via haar overheidsaccount. Zo ontstond de indruk dat ze zelf wilde bepalen welke berichten in de overheidsarchieven terecht zouden komen en welke niet. Een deel van de mails is inmiddels openbaar gemaakt.

Jim Webb: marinier en journalist

Clinton kan tegenstand verwachten van Jim Webb. Hij zat zes jaar in de Senaat voor Virginia. In november vorig jaar was hij de eerste die meldde dat hij een kandidatuur overwoog, maar een officiële bekendmaking blijft vooralsnog uit.

Webb is oud-marinier en schreef meerdere boeken. Ook werkte hij als journalist en filmmaker. In 2008 werd hij veelvuldig genoemd als mogelijke running mate van toenmalig presidentskandidaat Obama. Webb trok zich echter terug, waarna Obama koos voor Joe Biden, die veel ervaring heeft met buitenlandse politiek.

Als vice-president zegt Biden officieel dat hij nog niet weet of hij zich kandidaat gaat stellen voor 2016, maar insiders verwachten dat hij dat, mede vanwege zijn leeftijd (72), niet zal doen.

Andere Democraten

Het deelnemersveld is bij de Democraten stukken kleiner dan bij de de Republikeinen: naast Clinton zijn er maar drie officiële kandidaten. Senator Bernie Sanders uit Vermont geldt als outsider. Hij is onbekend en met zijn 73 jaar ook bepaald geen nieuw talent meer. Sanders is bovendien partijloos. Martin O'Malley en Lincoln Chafee worden ook weinig kansen toegedicht. De oud-gouverneurs van respectievelijk Maryland en Rhode Island eindigen in de peilingen als laatsten.