Moederziel alleen wordt baby Lora in haar mandje naar haar graf gedragen
Met klokgelui op de achtergrond lopen de aanwezigen met een piepklein gevlochten mandje over de begraafplaats. Het is de uitvaart van Lora Atanasova, die op 27 juli ter wereld kwam in het Sint Franciscus Gasthuis en nog dezelfde dag overleed. Een tragedie die nog schrijnender wordt door het feit dat er geen enkel familielid bij haar begrafenis is, vermoedelijk door geldproblemen.
Stichting dEUR is opgericht om een waardig en respectvol afscheid te geven aan overleden stadsgenoten die eenzaam stierven en zonder familie, vrienden of kennissen worden begraven of gecremeerd. Een van de twaalf dichters van het project schrijft een speciaal gedicht voor de overledene en leest dat aan het graf of bij de kist voor.
Verborgen leed
De ouders hebben hun handen van de begrafenis afgetrokken, vermoedelijk door geldproblemen
“Normaal gesproken zou ik iets schrijven over de overleden persoon met de informatie die beschikbaar is. Lora heeft überhaupt niet de kans gekregen om iets van haar leven te maken. Er is dus niets om over te schrijven”, schrijft dichter en stichtingscoördinator Daniël Dee in zijn verslag van de uitvaart.
"Een van de weinige dingen die we over Lora weten is dat ze een kind van Bulgaarse migranten is. Zij hebben hun handen van de begrafenis afgetrokken, vermoedelijk door geldproblemen. Het is niet eens zeker of Atanosava wel daadwerkelijk haar achternaam is. Waarschijnlijk is het een valse naam. Haar ouders zijn helemaal verdwenen en nergens meer in de administratie te vinden", vertelt Dee.
Er moet een wereld met verborgen leed achter schuilen, denkt hij. “Ik heb 41 eenzame uitvaarten gedaan. Die onthoud je niet allemaal, maar deze wel. Dit is een uitzonderlijk geval. Het was heel indrukwekkend.”
Ik wil dat er een hemel is. Dat we dan straks binnenkomen en haar ontmoeten.
Eenzame uitvaarten voor overledenen die zó jong waren komen heel zelden voor. “Vaak begraven we mannen van rond de zestig jaar, die zichzelf verwaarloosd hebben. Vaak door drank.”
Door de tragiek rond Lora was iedereen volgens Dee vastberaden om het baby'tje niet alleen te laten gaan. Naast de mensen van stichting dEUR, waren er deze keer zes medewerkers van uitvaartorganisatie Dela aanwezig. Ook liep voor het eerst de chauffeur van de volgauto mee, uit eerbied. Een bloemist die samenwerkt met Dela maakte een lief, klein boeketje met zachte lila kleuren. Ook in het ziekenhuis bekommerden mensen zich extra om haar, door voet- en handafdrukjes te maken.
Dee schrijft dat hij en dichter van dienst Mark Boninsegna na afloop van de uitvaart nog even napraatten. Beiden hadden moeite om niet vol te schieten. "Ik wil dat er een hemel is. Dat we dan straks binnenkomen en haar ontmoeten", zei Boninsegna.
Gebaar van beschaving
In 2000 bedacht de toenmalige stadsdichter van Groningen, Bart F.M. Droog, het idee van de eenzame uitvaart. Dee raakte geïnspireerd toen hij in de stad studeerde en wilde het bij zijn terugkomst in Rotterdam in 2007 daar ook opzetten. De dichter Rien Vroegindeweij bleek hem voor te zijn. Tot 2014 was Dee dichter van dienst. Totdat toenmalig wethouder Hugo de Jonge roet in het eten gooide. “Volgens hem was er geen eenzaamheid meer, en was het dus ook niet nodig.”
In 2022 volgt een doorstart. Vanaf dat moment is Dee coördinator. Hij merkt dat er dat er sindsdien veel meer eenzame uitvaarten zijn dan in zijn eerste periode. “Er zijn sinds de doorstart al 21 begrafenissen geweest, terwijl het er in de eerste periode drie per jaar waren. Deze zomer hadden we er al zes. Waarom, dat blijft gissen. Wellicht was het de oversterfte of een combinatie.”
Er zijn een paar eenzame uitvaarten die hij, net als die van Lora, nooit zal vergeten. “Sommige gevallen blijven je bij, ook al heb je de mensen nooit gekend. De 32-jarige Pool Matheusz bijvoorbeeld, die levenloos in een tentje werd gevonden aan de rand van het Kralingse Bos. En de bejaarde man die intens verdrietig was over zijn net overleden vrouw. Of die keer dat we een uitvaart hielden voor een foetus van twintig weken. Een miskraam. Het was net na de grens van abortus, dus dan is het officieel een levend wezen. De ouders vonden een uitvaart onzin, maar de gemeente stelde het verplicht."
Dee kan niet altijd zijn tranen bedwingen tijdens de uitvaart. "Het blijft een afscheid." Maar hij gaat niet gebukt onder het zien van zoveel leed. Dat kan ook niet, anders zou hij zijn werk voor de stichting niet kunnen doen. Want iedereen verdient volgens Dee een waardige uitvaart. “Het is een gebaar van beschaving. Niemand mag alleen gaan."