Traumatische uithuisplaatsing van kleuter (3,5) omdat ouders ruziën over omgangsregeling

Een drieënhalf jarig meisje uit Utrecht is onlangs door Samen Veilig Midden Nederland uit huis gehaald. Beelden daarvan circuleren op het internet. Het meisje blijkt de dupe van haar ruziënde ouders, die het niet eens kunnen worden over een omgangsregeling voor het kind.

Het kind woonde bij haar moeder en oma maar is voorlopig ondergebracht bij een pleeggezin. Op termijn moet het bij haar vader gaan wonen, die ze nauwelijks kent. Hulpverleners zitten met de situatie in hun maag.

De beelden van de uithuisplaatsing op onder andere Facebook zijn schrijnend. De kleuter huilt tranen met tuiten als ze door drie mannen uit huis gehaald wordt. Ook de moeder is zichtbaar overstuur. Het filmpje is al meer dan 700.000 keer bekeken. Algemeen is bekend dat een zogenoemde 'uithuisplaatsing' (UHP) voor kinderen heel traumatisch is, niet alleen het moment dat ze weg worden gehaald, maar ook de maanden daarna als ze zonder vader of moeder verder moeten, zijn erg schadelijk.

Fundamenteel verkeerd

De mogelijke schade bij het kind wordt bevestigd door Peer van de Helm, lector Residentiele Jeugdzorg van de Hogeschool Leiden. "Uit onderzoek blijkt steeds meer dat negatieve jeugdervaringen lang doorwerken en een negatief effect op de ontwikkeling van kinderen hebben. De effecten hiervan stapelen." Vooral als het om kleine kinderen gaat ontstaan er later hechtingsproblemen, angst en soms een posttraumatische stress stoornis (PTSS) en ontbreekt vaak op latere leeftijd het vertrouwen in volwassenen.

De uithuisplaatsing vond plaats op last van de rechtbank. Die oordeelde dat de moeder stelselmatig weigert om het kind met haar vader te laten omgaan. Ondanks diverse rechterlijke uitspraken, dwangsommen en heel veel hulpverlening bleef moeder halsstarrig weigeren, gesteund door de oma van het kind. Het meisje heeft zodoende nooit haar vader leren kennen. Van der Helm noemt het besluit van de rechtbank 'fundamenteel verkeerd', de rechtbank heeft volgens hem precies gedaan wat ze niet had moeten doen.

Ouderverstoting

Als één van de ouders probeert om de andere ouder definitief uit het leven van een kind te weren wordt dat 'ouderverstoting' genoemd. Ouderverstoting wordt als een vorm van kindermishandeling gerekend, met soms PTSS tot gevolg.

De moeder snapt de UHP-maatregel niet. Zij en haar eigen moeder benaderen de media al maanden actief met het verhaal. Ook verschijnen op Facebook en YouTube wanhopige oproepen om het gezinnetje te steunen. Oma en moeder zoeken daarnaast veelvuldig contact met Tweede Kamerleden, gemeenteraadsleden en wethouders.

Schreeuw om hulp

Moeder schrijft: "Mijn dochtertje ontwikkelt zich goed, ze wordt met liefde omringd, loopt voor op leeftijdsgenoten qua ontwikkeling, is gezond, gelukkig, vrolijk. Er worden liefdevolle maar duidelijke grenzen gesteld. Kortom een stabiele, veilige, gelukkige omgeving voor een peuter en ik ben als moeder fulltime beschikbaar. Mijn opvoedkwaliteiten staan niet ter discussie."

Uit documenten blijkt dat er inderdaad geen twijfels zijn over de rol van de moeder in het leven van haar dochter, met uitzondering van de ouderverstoting. Ouderverstoting kan ernstige trauma's bij kinderen veroorzaken, de moeder van de peuter neemt dus bewust het risico op zo'n trauma bij haar kind.

Mislukte relatie

Het meisje wordt geboren nadat haar vader en moeder in 2015 gedurende bijna een jaar een relatie hebben, maar die loopt stuk. Uit diverse stukken ontstaat het beeld dat de karakters van vader en moeder enorm verschillen. Moeder komt over als zachtaardig en timide. Ze gaat met haar dochter naar een antroposofisch consultatiebureau, beoefent yoga en bezoekt een reïncarnatietherapeut. Vader werkt in de gezondheidszorg en komt over als dominant en veeleisend. Beiden hebben een kinderwens. Volgens moeder heeft vader een kort lontje en kan hij snel ontploffen.

Moeder noemt de seks met de man, ruim na het beëindigen van de relatie, plotseling verkrachting en doet aangifte bij de politie. Dit leidt niet tot een zaak tegen de man. Daarnaast verklaart de vrouw opvallend genoeg dat ze nooit door de man fysiek is mishandeld. De vader ontkent het misbruik en zegt dat er sprake is van leugens en een valse aangifte. Vader beschrijft het gedrag van moeder als grillig en onberekenbaar. Ook zou ze weinig actief zijn, omdat ze slecht om kan gaan met stress. Een onderzoeker van de Raad voor de Kinderbescherming vindt geen enkele aanwijzing voor agressief of grensoverschrijdend gedrag van de vader.

Hulpverlening

De peuter is al sinds haar geboorte in beeld bij hulpverleners. Vader wil graag een rol spelen in het leven van zijn dochter. De hulpverleners vinden dat ook heel belangrijk voor het kind. Samen Veilig Midden-Nederland is bij het kind betrokken, de rechter wijst een medewerker aan als gezinsvoogd.

Moeder en oma verwijten de gezinsvoogd valse informatie in het dossier te zetten. Dit verwijt wordt ondersteund door een geluidsopname. Zo schrijft de gezinsvoogd in een rapport dat oma in het bijzijn van de kleuter gezegd zou hebben dat ze verwekt is na verkrachting, maar deze uitspraak blijkt niet uit de opnames. Ook wordt er gerommeld met data van een bezoek, en worden gebeurtenissen aantoonbaar onjuist weergegeven. De foute informatie blijft ondanks protest toch in de rapporten staan.

Twijfels

De gezinsvoogd op haar beurt laat in een intern overleg duidelijk blijken dat een uithuisplaatsing niet in het belang van de kleuter is. Ze schrijft: "(De kleuter) zal hier veel last van ondervinden, omdat het een moeizame UHP zal worden waarbij moeder er alles aan zal doen om dit te voorkomen. Mogelijk duikt ze onder, mogelijk zal er politie bij betrokken moeten worden."

In het overleg wordt verder ingegaan op de schade die een uithuisplaatsing bij de kleuter teweeg zal brengen. "Dit alles weegt in de balans zwaarder dan de schade die (de kleuter) op zal lopen als zij nog langer geen omgang heeft met haar vader. Dit is zeker ook schadelijk, echter een dergelijk trauma na een UHP is heel heftig en vraagt mogelijk nog langdurige therapie en/of behandeling voor herstel."

De hulpverleners zijn bang dat na de uithuisplaatsing de ellende voor de peuter zal aanhouden. "Tevens zal moeder er vervolgens alles aan doen om (de kleuter) weer terug te krijgen en/of de leefsituatie bij vader te bemoeilijken. Dit is ook schadelijk voor (de kleuter), want die spanningen zal zij dan zeker voelen."

Geen oplossing

Uiteindelijk besluit de rechtbank toch om het meisje bij de moeder weg te halen en op termijn bij de vader onder te brengen, ondanks dat de Raad voor de Kinderbescherming adviseerde om het kind bij de moeder te laten. Onafhankelijk wetenschapper Van der Helm noemt dat 'een fundamenteel verkeerde beslissing'. "We weten dat dwang en forceren bij dit soort problemen niets oplost. Dit is een typisch juridische keuze die alleen maar tot meer ellende zorgt bij vader, moeder en het meisje. De rechtbank heeft precies datgene gedaan wat zij niet had moeten doen."

De advocaat van de moeder laat weten tegen het besluit van de rechtbank in beroep te gaan, een procedure die waarschijnlijk een half jaar gaat duren. Als de rechter in het voordeel van de moeder beslist, staat het leven van de kleine meid daarna opnieuw op zijn kop. Ze zal opnieuw uit haar vertrouwde omgeving weggehaald worden en opnieuw moeten wennen aan de nieuwe situatie.