Dit is een nieuwsbericht van
RTV Oost

Noodkreet Natuurmonumenten: voorkom onherstelbare droogteschade door beter waterbeheer

De droogte van de afgelopen zomers heeft geleid tot onherstelbare schade in natuurgebieden. Dat had grotendeels voorkomen kunnen worden met beter waterbeheer, volgens Natuurmonumenten. De grondwaterstand wordt al jaren kunstmatig laag gehouden, en regenwater wordt te snel afgevoerd.

Poelen zijn drooggevallen, amfibieën en libellen sterven uit en in het landschap staan steeds meer dode bomen. Ecoloog Bart de Haan van Natuurmonumenten neemt aan de rand van Sallandse Heuvelrug de droogteschade op: "Dit had absoluut niet gehoeven als we met zijn allen beter hadden nagedacht over hoe we omgaan met ons water hier".

Kamsalamander dreigt uit te sterven in Salland door droogte

"Geef niet alleen het weer de schuld"

De oorzaak lijkt simpel: te weinig regen, en daar kan niemand wat aan doen. Maar op de Sallandse Heuvelrug komen twee problemen samen: Vitens heeft een aantal waterwinputten die het grondwater wegpompen, en een groot landbouwgebied aan de westkant voert het water veel te snel af.

De regen die er valt verdwijnt dus veel te snel, en zo is er geen buffer voor een droge periode. Dat is goed zichtbaar aan de rand van de Sprengenberg, waar in een salamanderpoel nog maar een klein laagje water staat, ziet de Haan: "Deze poel wordt gevoed uit grondwater. Dit betekent dus dat het hele grondwaterpeil in dit enorme gebied meer dan een meter is gezakt. Dat zijn gigantische hoeveelheden, die vul je niet zomaar aan".

Droogteschade: waterpeil in poel voor salamanders is veel te laag

Dit probleem speelt niet alleen op de Sallandse Heuvelrug, ziet Bart de Haan: "We zien hier nu de droogvallende poel, en de dode bomen verderop. Maar dit gebeurt eigenlijk in heel Oost-Nederland op de hoger gelegen gebieden. Overal speelt dit probleem. En overal liggen er ook kansen voor oplossingen".

Water niet snel afvoeren

Landbouwgebieden zijn er helemaal op ingericht om regenwater zo snel mogelijk af te voeren, want drassig land is lastig te bewerken en koeien kunnen er niet op grazen. Een stelsel van geulen, sloten en drainage zorgt ervoor dat het land na een flinke bui weer snel droog is, en het regenwater uiteindelijk de zee in stroomt.

Maar droogte is ook niet goed voor boeren, zonder water groeit er niks. Dat wordt nu door de boeren opgevangen door te beregenen. Maar dan moet er wel ergens sproeiwater zijn, en dat is de laatste jaren een groot probleem. Juist als de nood het hoogst is geldt er vaak een beregeningsverbod.

Sproeien is maar tijdelijke oplossing

Daardoor ziet Bart de Haan nu ook bij boeren het besef dat het anders moet: "Het is al drie jaar op rij heel duidelijk zichtbaar dat de droogteschade groter is dan natte schade. Dus nu trekken ook zij aan de bel om na te denken over een goed watermanagementplan."

Niet tegenover elkaar

Door de sloten in weilanden minder diep te maken kan je al veel bereiken, denkt de Haan: "Dan wordt er veel minder grondwater onttrokken. Als er veel regen valt kan dat nog steeds worden afgevoerd, dat moet je ook houden. Maar een kurkdroge sloot van anderhalve meter diep daar heeft een boer nu ook niks aan."

Overal speelt dit probleem, en overal zijn ook kansen voor oplossingen

ecoloog Bart de Haan

De extreme droogte zorgt ervoor dat de boeren en natuurorganisaties niet meer tegenover elkaar staan: "We hebben nu echt een gemeenschappelijk belang, dat is wel eens anders geweest", zegt de Haan, "een beroemd voetballer zei eens, elk nadeel heeft zijn voordeel, ik denk zeker dat dit het moment is om die ervaring om te zetten in iets positiefs".

Alle partijen samen

Om op grote schaal de waterhuishouding in een gebied te veranderen moeten alle partijen in het gebied samenwerken: overheden, agrariërs, Vitens, natuurbeheerders en landeigenaren. De provincie Overijssel werpt zich op als regisseur van dit proces en werkt aan een gezamenlijk waterplan.

Hoewel de natuur zwaar te lijden heeft gehad onder de droogte is het niet te laat om er wat tegen te doen, denkt de Haan: "Ik ben een optimist, helemaal hopeloos is het niet. Een deel van de schade is wellicht onomkeerbaar, maar ik denk dat we veel kunnen bereiken als we dit probleem samen serieus aanpakken".

Deel artikel: