Wat is klein wonen en welke opties zijn er?

Bij steeds meer Overijsselse gemeenten groeit de vraag naar 'klein wonen'. Een tiny house is wellicht de meeste bekende vorm, maar niet iedereen wil z’n leven inrichten op enkele vierkante meters.

Klein wonen is een verzamelnaam voor alle mogelijkheden die er zijn om duurzamer of goedkoper te leven. De meest bekende, een tiny house, is daar een voorbeeld van. Daarbij gaat het om volwaardige, vrijstaande woningen van maximaal vijftig vierkante meter vloeroppervlak met een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk. Bewoners zijn meestal (deels) zelfvoorzienend; de huizen staan op een (tijdelijke) fundering of op wielen.

Ook in Overijssel is toenemende vraag naar locaties waar tiny houses geplaatst kunnen worden.

'Zoveel meer rust en vrijheid'

Anouk is 32 jaar oud en zij woont inmiddels ruim een half jaar in haar eigen tiny house. Anouk leeft volledig off-grid. Opgevangen regenwater gebruikt ze om te koken en te douchen, warmte haalt ze uit haar houtkachel en elektriciteit uit de zonnepanelen op het dak van haar houten huisje slaat ze op in twee accu's.

"Waarom woon ik tiny? Ja, waarom eigenlijk niet?" redeneert ze. "Ik kan zeker geen reden bedenken om het niet te doen. Sommige mensen hechten er waarde aan dat ze het toilet met water kunnen doortrekken, maar ik heb dat niet. Ik geniet er meer van om te zien wat ik echt nodig heb zonder nou meteen minimalistisch te moeten leven. Het geeft me zoveel rust en vrijheid in dit kleine huisje dat alles heeft wat ik nodig heb."

Off-grid wonen

De meeste bekende en complete pleisterplaats voor tiny houses is wellicht de wijk Olstergaard in Olst. Pal naast een standaard nieuwbouwwijk met grote moderne huizen, bouwen zo’n zeventig idealisten ieder op een stukje eigen grond hun eigen kleine woning. Het ene huisje is amper twintig vierkante meter, het ander meet ruim vijftig met een slaapverdieping.

Eén van de nieuwe bewoners van de Olstergaard is Marjolein Jonker. Marjolein is een echte pionier: al in 2015 bouwde zij in Alkmaar haar eigen tiny house van minder dan twintig vierkante meter en jarenlang leefde ze daarin volledig off-grid.

Twee accu's

Inmiddels is Marjolein de frontvrouw van de stichting Tiny House Nederland. Afgelopen juni liet ze een nieuwe tiny house bouwen op een eigen kavel in Olst. “Ik ben niet aangesloten op het stroomnet en dus afhankelijk van mijn eigen energievoorziening. In de machinekamer van mijn huisje staan twee accu’s waarmee ik tien kilowattuur aan stroom kan opslaan. Dat moet me in de donkerste dagen van het jaar genoeg voorraad geven.”

In Olstergaard heeft Marjolein wel een aansluiting op het gemeentelijk riool. Regenwater wordt opgevangen in tanks, het water wordt gebruikt voor de tuin. "Iedereen hier heeft een wateraansluiting en de meesten hebben ook riolering en een aansluiting op het energienet. In Olstergaard mag je zelf kiezen waar je je op aansluit."

Klein wonen kan volgens Marjolein op een heleboel manieren. “Voor sommige mensen is een woonoppervlak van veertig vierkante meter toch te klein, die mensen kiezen vaak voor iets groter dan tiny.”

Particulier of in gezamenlijkheid?

Omdat woonvormen als tiny houses een nieuwe ontwikkeling zijn, is het voor particulieren moeilijk om aan een woonlocatie te komen. Dat heeft alles te maken met de wet- en regelgeving waaraan gemeenten zich moeten houden.

Steeds meer trekken groepen particulieren samen op om een project van de grond te krijgen. In groepsverband worden plannen en ideeën voorgelegd aan een gemeente, die samen met de groep geïnteresseerden over gaat tot planontwikkeling. Steeds meer gemeenten kunnen op die manier tot een concrete uitwerking komen. Dit Collectief Particulier Ondernemerschap (CPO) lijkt steeds vaker succesvol. In meerdere gemeenten is het inmiddels tot concrete plannen gekomen dankzij een CPO-collectief van inwoners zelf.

Projecten

In Hengelo is een wijkje ontwikkeld waar een beperkt aantal tiny houses tijdelijk mogen staan. Afhankelijk van de ervaringen kan de gemeente het experiment met een aantal jaar verlengen. Op deze plek staan daarom ook vooral verplaatsbare woningen.

In Deventer wordt een tiny house wijk ontwikkeld waar mensen vanuit sociale huur een kleine woonplek tot hun beschikking hebben. Dit is een project van een groep bewoners in samenwerking met woningstichting Rentree. In ‘De tuinen van Zandweerd’ komt ook een aantal permanente kavels voor tiny houses.

In Hardenberg en Dedemsvaart worden twee locaties ontwikkeld voor in totaal 27 tijdelijke tiny houses. In Zwolle wordt een plan ontwikkeld om zo’n honderd jongeren in de wijk Stadshagen woonruimte te bieden in een tiny house. Door de bouw van tientallen geschakelde huisjes tegelijk, worden de kosten fors gedrukt.

In Olst is een stuk grond bestemd voor permanente bewoning. Hier kun je een stukje eigen grond kopen en daarop kun je zelf naar eigen inzicht je huis bouwen. Er zijn wel wat voorwaarden waaraan de woningen moeten voldoen, zo moet je onder meer per bewoner minimaal 1500 liter regenwater kunnen opvangen voor eigen gebruik. Verder ben je met name verplicht om natuur-inclusief en circulair te bouwen.

Andere Overijsselse gemeenten waar initiatieven worden ontwikkeld zijn Almelo, Borne, Dinkelland, Haaksbergen, Hellendoorn, Kampen, Losser, Oldenzaal, Ommen, Raalte, Rijssen-Holten, Steenwijk, Twenterand en Wierden.

Marjolein in het klein

Marjolein Jonker is niet alleen de frontvrouw van Tiny House Nederland, ze is ook een vraagbaak voor steeds meer mensen. “Ik merk dat het steeds meer speelt in de hoofden van mensen, ik zou er een dagtaak aan hebben om alle vragen in de mail te beantwoorden.”

Terwijl voor veel mensen en gemeenten het klein wonen een kwestie is van de lange adem, heeft Marjolein met haar website geprobeerd een vraagbaak op te bouwen waar veel informatie te vinden is. Marjolein houdt daarop ook een register bij waarin te zien is welke initiatieven er zijn en wat de status van ontwikkeling is.

Geïnteresseerden kunnen zich inschrijven op dat register dat twee keer per maand voor iedere provincie een compleet overzicht geeft. Via deze link is meer informatie te vinden over bestaande tiny house projecten in Overijssel.