Stikstofonderzoeker: "Boeren hebben al 67 procent stikstof gereduceerd, maar kunnen nog meer doen"
"Boeren hebben in de laatste decennia al 67 procent stikstof gereduceerd." Dat stelt Zwier van der Vegte van Agro-innovatiecentrum De Marke in Hengelo (GLD). "En boeren kunnen nog veel meer doen, maar ze hebben het gevoel dat zij de enigen zijn die het probleem moeten oplossen, terwijl de hele maatschappij het wil."
Er zijn allerlei manieren waarop een boer ervoor kan zorgen dat er minder stikstof in de lucht komt. "Wij focussen ons voornamelijk op de vier thema's die invloed hebben op ammoniak uitstoot. Het voer, de stal, de opslag en het land." Van der Vegte legt een hand op de buik van een lichtbruine koe. Ze staat rustig te herkauwen.
En dat is precies hetgeen wat volgens Van der Vegte zo bijzonder is aan een koe. Een les 'hoe werkt de koe' volgt. "Deze dames hebben vier magen en één daarvan is de pens. Vanuit die pens komt het eten terug in de mond, zodat de koe kan herkauwen. En dat maakt dat een koe ons voedselafval zoals sojaschroot en bierborstel kan omzetten."
Voedsel aanpassen
Van der Vegte bukt voor het voerhek. Eén van de koeien snuffelt aan het eten wat hij in zijn hand neemt. "De eiwitten die in het voer zitten kun je gelijk stellen aan de stikstof. Dus als wij koeien ander eten geven, waar minder eiwitten inzitten, stoten ze ook minder stikstof uit. Vroeger zat er achttien procent eiwit in het rantsoen en nu nog maar 14,5 procent. Maar dat kan nog lager, denk ik." Volgens Zwier scheelt het de boer ook geld. "Wat je niet aankoopt, betaal je ook niet."
Op het proefveld buiten zijn verschillende kruiden geplant, zoals wilde cichorei, verschillende soorten klaver en weegbree. "Deze smalle weegbree is een plant die vaak in het kruidenrijke grasland wordt gebruikt. Boeren zaaien deze kruiden vaak zodat de biodiversiteit op het land wordt vergroot en omdat ze ook eiwitten bevatten die de koe eet. Meer kruiden leveren meer insecten op en het is beter voor het bodemleven. Maar de smalle weegbree reguleert ook de stikstof in de bodem. En dat doet dit plantje ook in de koe. Dus dat reduceert ook stikstofuitstoot."
Mest en urine scheiden
Ook kunnen boeren voor een andere stal kiezen. "Wij hebben hier de emissiearme vloer. Er zitten kleine gaatjes in waar de urine doorheen loopt en de mest wordt apart door een mestschuif in de put gebracht. Omdat deze vloer dicht is, komt er minder stikstof in de lucht." Maar ook zijn er tal van andere innovaties die ervoor kunnen zorgen dat de mest en de urine helemaal gescheiden wordt. "Ken je het koetoilet? Dat is een mooi voorbeeld waarbij zeventig procent van de urine wordt opgevangen. Tijdens het voeren krijgt de koe een zwevend bakje net boven de uier tegen een zenuw die stimuleert dat de koe in het bakje plast. Zo zijn er nog veel meer manieren die heel veel stikstof kunnen verminderen."
Op de vraag waarom dit dan niet wordt uitgevoerd, geeft Van der Vegte een heel simpel maar duidelijk antwoord. "Wie gaat het betalen? De gemiddelde boer heeft de laatste jaren al zo'n honderdduizend euro geïnvesteerd om bijvoorbeeld de mest in het land te injecteren en niet meer bovengronds uit te rijden. Dat scheelt heel veel stikstof, omdat de mest niet in contact komt met de lucht. Al die innovaties zijn mooi, maar kosten veel geld. Als de maatschappij dit wil, zou de maatschappij er ook aan moeten meebetalen. En dan denk ik dat boeren zeker nog stikstof kunnen reduceren."