Stikstofprofessor: dit is waarom inkrimpen veestapel in Overijssel onvermijdelijk is

Het is onvermijdelijk dat de veestapel in Overijssel moet inkrimpen en dat op sommige plekken in de provincie boerenbedrijven helemaal zullen verdwijnen. Dat zegt Wim de Vries, stikstofprofessor aan de Wageningen Universiteit. "Als we nu niets doen, zal de natuur verder onherstelbaar beschadigen."

De plannen van het kabinet om de stikstofuitstoot fors terug te dringen, sloegen afgelopen vrijdag bij veel boeren in Overijssel in als een bom. Maar volgens stikstofprofessor Wim de Vries is het pure noodzaak dat er wat moet gebeuren. "Eigenlijk zie je nu enorme commotie over een wet die is aangenomen en nu wordt uitgevoerd."

Boeren in Overijssel zeggen: dit besluit zal leiden tot een kaalslag onder de boeren.

"Dat is te kort door de bocht. Er wordt niet voor niets 25 miljard geïnvesteerd in de landbouwsector. Dat doe je niet als je de sector om zeep wil helpen."

In beschermde Natura 2000-gebieden, zoals Nationaal Park Weerribben-Wieden, moet de stikstofuitstoot met 95 procent omlaag. Is het begrijpelijk dat daar de hardste klappen vallen?
"Ja. Kijk, je kunt een hele discussie voeren of het wel 95 procent moet zijn. Het is in mijn ogen realistischer om te beginnen met 25 procent, dan zijn de verschillen per gebied niet zo groot. Maar dat er meer moet gebeuren bij boerenbedrijven waar veel uitstoot is en die vlak bij natuurgebieden liggen, dat is logisch."

Een stikstofreductie van 95 procent: dat is het doodvonnis voor een boer?

"Het is onvermijdelijk dat je een aantal plekken hebt waar het niet anders is dan te stoppen. De feiten zijn aantoonbaar dat de natuur erbij is gebaat dat er minder stikstof is. We stoten al veertig jaar lang te veel stikstof uit. Als we nu niets doen, dan zal de natuur verder onherstelbaar beschadigen."

Boeren in Overijssel hebben het gevoel dat ze onevenredig hard worden aangepakt. Het stikstofprobleem speelt toch ook in het buitenland?

"We zijn nog steeds het land met de hoogste stikstofuitstoot van Europa en we hebben de grootste veedichtheid van Europa. In andere landen speelt de problematiek ook, maar in Nederland is de uitstoot gewoon vele malen groter."

'Kijk eens hoeveel Schiphol uitstoot', wordt er dan gezegd.

"Dat is een manke vergelijking. Twee derde van wat we in Nederland aan stikstof uitstoten, komt uit de landbouw. Die andere een derde komt uit de industrie, waarvan Schiphol maar een fractie is. Boeren zijn vele malen groter een belangrijke uitstoter."

De stikstofuitstoot in Overijssel moet met gemiddeld zo'n 41 procent omlaag. Wat betekent dat concreet?

"Als een boer alle innovaties die op dit momenteel gaande zijn volgt, dan kan hij, zonder al te grote investeringen, zo'n 25 procent minder stikstof gaan uitstoten. Dus dat daar bovenop een stuk veestapelreductie ligt, dat is wel te verwachten. En je moet kijken naar intensieve veehouderij in Overijssel, dus boerenbedrijven zonder landbouwgrond. Dat is een sector waarvan je je af kunt vragen hoe lang die nog standhoudt."

Waarom grijpt het kabinet juist nu zo hard in?

"De afgelopen decennia is er vrij weinig gebeurd om de stikstof terug te dringen. Ik zeg niet dat individuele boeren niet heel veel hebben gedaan, maar als sector is er sinds 2010 heel weinig gebeurd om stikstof terug te dringen."

Waar komt dat door?

"Ik denk door de sterke boerensector en -lobby. Maar het speelt ook mee dat in 2015 het melkquotum werd afgeschaft, waardoor boeren meer koeien mochten gaan houden. Deskundigen zeiden destijds al: het is alsof je met het gaspedaal ingedrukt richting een blinde muur rijdt."

Maar waarom zou je als boer investeren, als je toekomst zo ongewis is?

"Dat is een heel begrijpelijke redenatie. Als je als boer een grote emissievrije stal bouwt die een paar ton kost, dan wil je straks niet ergens anders op worden afgerekend of misschien zelfs helemaal moeten stoppen als boer. Dus dat zou het kabinet dan ook duidelijk moeten maken."

De achterban van zowel de VVD als het CDA wil nu dat de stikstofplannen worden aangepast. Begrijpt u dat?

"Allereerst: we hebben de wet dat de stikstofuitstoot in Nederland moet dalen, omdat we gewoon veel te hoog zitten. Die wet is door de Kamer aangenomen, ook door partijen als de VVD en het CDA. Wat je nu ziet, is dat er enorme commotie is over het feit dat die wet nu wordt uitgevoerd door de minister. En natuurlijk kun je discussiëren over de percentages, maar de minister doet gewoon haar werk."