Dit is een nieuwsbericht van
Omrop Fryslân

Europese dag van de kleine talen: "Natuurlijk bestaat het Fries over honderd jaar nog"

Op de Europese dag van de kleine talen probeert Omrop Fryslân een tussenbalans op te maken. We leggen onderzoeker Jelske Dijkstra van de Fryske Akademy vijf vragen voor over de stand van zaken van het Fries. Het Europeesk buro foar lytse talen (EBLT), afdeling Nederland, viert deze dag met een programma in Tresoar.

Jelske Dijkstra weet hoe het is om met meerdere talen te maken te hebben. In Menaam groeide ze op in een volledig Friestalig milieu, op een Nederlandstalige buurjongen na. Ze spreekt op haar werk op de Fryske Akademy Fries en ook met haar kinderen thuis.

Haar partner is de Bildtstalige dichter en zanger Hein Jaap Hilarides, die Bildts spreekt tegen de kinderen. Hun dochter van zes jaar spreek Fries terug tegen moeder Jelske en Bildts tegen haar vader. Hun zoontje is pas vijf maanden oud, dus die praat nog niet.

Is het een verrijking dat jonge kinderen meerdere talen aanleren of zorgt het voor verwarring bij kinderen die niet zo taalvaardig zijn?

Als de kwaliteit en taalrijkdom van de talen om iemand heen goed zijn, kun je makkelijk meertalig worden. Voor mijn onderzoek naar meertaligheid bij peuters heb ik negentig peuters anderhalf jaar gevolgd. Op verschillende momenten heb ik de woordenschat van het Fries en het Nederlands van de kinderen gemeten. Het blijkt dat het aanleren van het Fries het Nederlands niet in de weg zit.

Maar de kwaliteit van het Fries neemt af.

Taal is altijd in beweging. Of het een vermindering is, dat is maar net hoe je het bekijkt. Het omdraaien van de werkwoorden bijvoorbeeld komt door taalcontacten met het Nederlands. Ik vind het interessant hoe dat fenomeen plaatsvindt. Het is een verarming dat sommige woorden verdwijnen, maar dat is hoe een taal zich ontwikkelt. Daar is wel wat tegen te doen, bijvoorbeeld in het onderwijs of door cursussen. De provincie is bezig met een nieuw Taalplan 2030. Daar staan ambitieuze doelstellingen in.

U bent positief over de stand van zaken van het Fries en het actiever gebruiken van de taal?

Ja. Het Fries wordt nu op veel meer terreinen gebruikt. Op Whatsapp, maar je kunt nu ook in het Fries in het ziekenhuis bij de dokter terecht. Tientallen jaren geleden durfde men dat vrijwel niet. In die zin gaat het Fries vooruit.

Maar het lezen en schrijven wordt wel minder.

In Fries spreken en begrijpen zijn de percentages redelijk gelijk gebleven. Het lezen en schrijven gaat wel wat achteruit, al zie ik in het nieuwste onderzoek ook wel weer een vooruitgang qua schrijven. Maar daarbij is niet gekeken naar het kwaliteit van het Fries schrijven.

Bestaat het Fries over honderd jaar nog als levende taal?

Natuurlijk. Van elk kind dat nu met een Friese geboorteadvertentie in de krant komt, mag je verwachten dat het ook in het Fries grootgebracht wordt. Als dat kind 80 of 100 jaar wordt, bestaat de taal zeker nog honderd jaar.

Deel artikel: