Bij een ernstig ongeval op een Spaans festival zijn zeker 300 gewonden gevallen. Vijf mensen zijn zwaargewond, volgens de regionale minister van Volksgezondheid. Maar hoe zit het eigenlijk met die term in de media: zwaargewond? Wanneer is iemand zwaargewond en wanneer is iemand "gewoon" gewond? En wie bepaalt dat eigenlijk?
Als je de krant openslaat of op NOS.nl kijkt, is de kans groot dat de gewondenaantallen die genoemd worden van de politie komen. "Zwaargewond betekent voor ons dat het gaat om een ziekenhuisopname. Iemand die direct naar huis kan is lichtgewond", vertelt een woordvoerder van Politie Oost-Nederland. "Moet je in het ziekenhuis blijven, dan ben je zwaargewond."
"Wij kijken naar de aard van het letsel en naar de context", vertelt de woordvoerder. "Zijn er botbreuken, is iemand aanspreekbaar? Heeft het slachtoffer hoofd- of hersenletsel of inwendig letsel? Het is altijd lastig in te schatten, want het hangt af van de context."
De politie krijgt op diens beurt weer de informatie van hulpverleners: de ambulance of de brandweer ter plekke. "Zij maken een inschatting van het verwachte letsel", legt traumachirurg Taco Blokhuis van het universitair ziekenhuis van Maastricht uit. "De ambulancemedewerker kijkt vooral naar drie dingen: je ademhaling, je bloeddruk en of je bij bewustzijn bent."
Die inschatting bepaalt wat voor hulp je krijgt. Moet je met spoed naar het ziekenhuis, omdat je bloeddruk laag is of je niet bij bewustzijn bent? Of kun je ter plekke geholpen worden? Of moet er zelfs een traumahelikopter komen? En kun je bij ieder ziekenhuis geholpen worden, of moet je naar een speciaal traumacentrum?
Bij ongevallen met één slachtoffer is dat nog wel te doen, die inschatting maken. Maar als er meer slachtoffers zijn, zoals bij het Spaanse festival, is dat een stuk ingewikkelder. Dan wordt er gebruik gemaakt van triage, legt een woordvoerder van Ambulancezorg Nederland uit.
Dat is een systeem dat omschrijft hoe urgent hulp nodig is. Dat komt op het volgende neer: er zijn vier categorieën, T1 tot T4. T1 betekent dat je onmiddellijk medische hulp nodig hebt. Zonder die hulp overleef je het niet. Dan ben je zwaargewond dus.
"Normaal zou je ook met T2 met gillende sirenes naar het ziekenhuis gaan", zegt traumachirurg Blokhuis. "Maar bij een ramp of bij een aanslag is dat niet altijd mogelijk. T2 betekent dat je wel serieus gewond bent, maar dat medische hulp nog even kan wachten. In zo'n situatie kan iemand met beperkte medische kennis je in de gaten houden.
Een niveautje lager zit T3. Dan heb je niet direct hulp nodig; je kan zelf een pleister plakken of langs de EHBO of huisarts. Dan ben je lichtgewond dus.
En dan is er ook nog T4. Dit zijn slachtoffers die niet meer te redden zijn, of slachtoffers die al overleden zijn. Deze categorie staat onderaan, omdat de triage niet aangeeft hoe ernstig iemand gewond is, maar hoe urgent de hulpvraag is. En hoe hard het ook klinkt: bij een ramp, of direct na een aanslag, gaat het om het redden van zoveel mogelijk mensen met vaak beperkte middelen. Dan is het dus soms belangrijker om eerst mensen te helpen die nog wel te redden zijn.
Zwaargewond betekent voor ons dat het gaat om een ziekenhuisopname.
Terug naar 'zwaargewond'. Aangekomen in het ziekenhuis toetst een arts de inschatting van de ambulancemedewerker. En dat is wanneer artsen voor het eerst spreken over zwaar- en lichtgewond. Dit is dus eigenlijk waar echt bepaald wordt of iemand zwaargewond is. En daar hangt een cijfer aan. "Wij zeggen dat iemand zwaargewond is als deze een Injury Severity Score van boven de 15 heeft", zegt Blokhuis.
Die score geeft aan hoe erg verwondingen zijn. "De schaal is exponentieel en loopt van 1 tot 75". zegt Blokhuis. Het is een optelsom van de ernst van je verwondingen én op hoeveel plekken je verwondingen hebt. "Vanaf een score van 16 heb je letsel aan meerdere orgaansystemen die allemaal op zich al levensbedreigend kunnen zijn", zegt Blokhuis. "Dan ben je er dus al best wel slecht aan toe en noemen wij zo iemand zwaargewond."
Wat lees jij nou in de berichtgeving?
Tussen wat de politie zegt en wat de trauma-arts zegt, ligt dus een klein verschil. Maar uiteindelijk komt het op hetzelfde neer: we noemen iemand zwaargewond als die persoon in het ziekenhuis moet blijven, omdat de verwondingen behandeld moeten worden. Dus als jij in je tijdlijn voorbij ziet komen dat er vijf zwaargewonden zijn bij een ongeval, dan kun je er vanuit gaan dat die allemaal in het ziekenhuis liggen.