Dit weekend koos Amsterdam een nieuwe nachtburgemeester: Shamiro van der Geld. Ook in Den Haag en Nijmegen dragen de nachtburgemeesters de komende maand het stokje over. Wat ooit begon als grapje is uitgegroeid tot een serieuze baan. Maar wat doet een nachtburgemeester eigenlijk?
"Het begon als geintje vanuit de rock-'n-roll", vertelt Haagse nachtburgemeester van het eerste uur René Bom. De Rotterdamse dichter Jules Deelder was volgens hem de eerste. "Zijn fietsenmaker heeft het bedacht, die zag hem altijd om vijf of zes uur 's avonds de deur uitgaan en pas om acht uur 's ochtends thuiskomen als hij zijn zaak weer opende. Hij waakte over de nacht."
Jules Deelder benoemde René daarna tot burgemeester van de Haagse nacht. "Dat is ondertussen een jaar of 25 geleden."
René heeft vooral veel lol. "Maar als ik wat van mij laat horen, wordt er zeker geluisterd." De zestiger gebruikt Facebook en Twitter om zaken die hem aan hart gaan aan te kaarten. "De nachtscene wordt niet echt gewaardeerd door de lokale politiek. Er zijn laatst weer mensen boven een kroeg gaan wonen, die dan gaan klagen over de herrie. De kroeg moet nu een boete betalen. Dat kan natuurlijk niet. Voor dat soort zaken ben ik er, dan laat ik van mij horen op Facebook."
Nachtburgemeester zijn kun je niet leren, dat bén je.
Toch is het volgens hem tijd voor een nieuwe nachtburgemeester. "Mij nemen ze gewoon niet helemaal meer serieus. Zeker niet om het allemaal officieel te doen." Ook zijn zestigste verjaardag speelt mee. "Het is niet echt leeftijdsgebonden, maar door mijn gezondheid kan ik me niet meer voor 100 procent inzetten."
"De nieuwe nachtburgemeester moet Haags bloed hebben. Dat is het allerbelangrijkst." Hij denkt dat een goede opvolger vinden wel lastig wordt. "Nachtburgemeester zijn kun je niet leren, dat bén je. Het zit gewoon in je."
Angela Verkuijlen is al drie jaar het bekendste nachtdier van Nijmegen. Het mooie aan de nacht is volgens haar dat je de vrijheid hebt om te doen wat je wil. "Overdag moeten mensen in het gareel blijven op hun werk. De nacht gaat over het leven vieren en mensen ontmoeten die je anders niet tegen zou komen. Je ziet het leven vanuit een ander perspectief; al is dat aangeschoten aan de bar."
Ze is niet alleen een nachtdier. "Alle ondernemers zijn bezig met hun eigen toko runnen. Net als dat programmeurs bezig zijn met hun eigen festival. Juist door dat als nachtburgemeester onafhankelijk te zijn kan ik de juiste mensen - uit de nacht en bij de gemeente - aan elkaar verbinden."
Maar één van haar mooiste bijdragen is toch wel de spoedcursus Nimweegs voor studenten die in de stad komen wonen. "Het is zo lelijk dat het weer goed wordt. Het is leuk om de studenten kennis te laten maken met iets dat echt bij de stad hoort."
Dat een nachtburgemeester alleen 's nachts leeft, is volgens haar echt een vooroordeel. "Ik ga ook overdag naar het stadhuis op de koffie bij de gewone burgemeester. Daar zijn ze helaas alleen van negen tot vijf open. Ze heeft wel het idee dat de burgemeester steeds meer de waarde van de Nijmeegse nacht inziet. "Al kan het natuurlijk altijd meer."
Ze is op zoek naar een energieke opvolger. "Dat is wel nodig door de combinatie van het nachtelijke bestaan en het dagleven. Het nachtburgemeesterschap is ook een ambt en niet alleen een feestbeest."
Zaterdag droeg Mirik Milan na zes jaar het stokje over in Amsterdam. "Ik heb ooit van de inmiddels overleden burgemeester Eberhard van der Laan geleerd dat je je altijd aan je woord moet houden. Ik heb met hem afgesproken dat als de stichting financieel op eigen benen kan staan, ik het stokje zou doorgeven. Het is dus tijd."
Toen Mirik zes jaar geleden aantrad als nachtburgemeester stonden de zaken er wel anders voor. "De overdracht van mijn voorganger - Dj Isis - was één A4'tje met vier nummers. Een daarvan was die van de burgemeester. Dat had ze goed begrepen; als je invloed wil hebben ga je naar de hoogste baas." Nu heeft hij serieuze statuten geschreven voor zijn opvolger.
Onder zijn bewind is de functie van nachtburgemeester flink geprofessionaliseerd. Inmiddels is het zelfs een Nederlands exportproduct. Wereldsteden als New York, Londen en Parijs hebben er ook al één. "Toen ik begon had ik nooit verwacht dat het helemaal hiernaartoe zou gaan."
De opera is hartstikke mooi, maar zorgt het voor meer verbinding in de stad?
Toch is hij nog niet helemaal tevreden met de invloed die hij heeft. "Als je ziet hoeveel geld er naar grote culturele instellingen gaat, is het echt belachelijk hoe weinig de nacht krijgt."
De grootste uitdaging voor zijn opvolger Shamiro van der Geld is inclusiviteit. "De nacht moet van iedereen zijn. De opera - waar ik graag kom - is hartstikke mooi, maar zorgt het voor meer verbinding in de stad? Er is zo weinig erkenning voor de waarde die het nachtleven kan brengen: daar leg je verbinding met andere mensen die je anders niet tegenkomt."