Wouter Hoogland
Verhalen over illegaal vuurwerk hoor je vaak pas in december, maar het hele jaar door spelen kopers en de politie een kat-en-muisspel. Dat spel speelt zich vaak af via de pakketdiensten: precieze cijfers zijn er niet, maar de politie schat dat jaarlijks vele duizenden postpakketten vuurwerk bevatten.
Het grote probleem hiervan is dat zo'n illegaal pakketje door een boel onschuldige handen gaat. Om aan te tonen hoe uitgebreid de route van vuurwerk via de post is (en dus: hoeveel mensen het explosieve pakketje passeert) nam NOS op 3 de proef op de som: we verzonden een pakket met onklaar gemaakt vuurwerk van België naar Hilversum.
Bekijk het hele verslag hieronder op Mashup:
Uit de gegevens van de gps-tracker blijkt dat ons 'vuurwerk' door een aanzienlijke hoeveelheid handen is gegaan. Nadat het pakket bij het postkantoor in België is ingeleverd, is het op negen verschillende plekken opgeslagen. Dat betekent negen auto's waar het pakket in heeft gelegen, en zeker veertien chauffeurs en postsorteerders die direct met het pakket in aanraking zijn geweest.
"Dat zijn allemaal momenten met risico's", zegt Ad Nieuwdorp, vuurwerkexpert bij de politie. "Het zijn natuurlijk postpakketten, en er wordt niet altijd even zachtzinnig met die dozen omgegaan."
"Stel je voor dat een auto met drie of vier van die pakketten een aanrijding krijgt. Zulk illegaal vuurwerk is massa-explosief: als eentje de lucht in gaat, gaat de rest ook mee. Die auto's zijn daar niet op uitgerust, daar blijft niets van over. Om van de bestuurder maar niet te spreken."
Daar komt nog bij dat illegaal vuurwerk soms van slechte kwaliteit is. "Laatst kwam er bij een pakketdienst een pakje binnen waarbij het kruit los in de doos zat", zegt Nieuwdorp. "Als iemand bij wijze van spreken een wollen trui uittrekt en daar een vonkje bij ontstaat, kan dat pakket de lucht al ingaan."
Daarom werken Nederlandse pakketdiensten samen met de politie en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). "We hebben in de afgelopen jaren de kennis verzameld waar het vuurwerk vandaan komt, en welke webshops dat leveren", zegt Nieuwdorp.
De pakketdiensten zijn zelf verantwoordelijk voor de veiligheid van hun medewerkers, zegt Lianne Sleutjes van de ILT. "Wij zijn daar niet verantwoordelijk voor, maar we helpen ze om verdachte pakketten te signaleren. We gaan dus naar sorteercentra, om cursussen te geven aan medewerkers."
Patronen
Met die kennis kun je bepaalde patronen herkennen. Zo letten pakketdiensten op het land van herkomst: pakketten uit Polen, Tsjechië en Italië zijn bijvoorbeeld risicogevallen. "Maar we troffen bijvoorbeeld ook hetzelfde soort tape en een bepaalde code aan op meerdere pakketten, waar vuurwerk in zat", zegt Nieuwdorp. "Zo konden we informatie krijgen over zo'n 1500 adressen van kopers, waar meer dan 2000 pakketten zijn afgeleverd."
Niet alleen buitenlandse pakketten worden trouwens gecheckt: als de inspectie aanwijzingen heeft dat er binnen Nederland vuurwerk wordt verstuurd, worden binnenlandse pakketjes ook gecontroleerd. De politie controleert ook periodiek met speurhonden, en pakketten worden soms door de douane gescand.
Op het moment van schrijven is het pakket nog niet afgeleverd op de redactie. Dankzij de gps-tracker kunnen we zien dat het in een regulier sorteercentrum klaarligt om naar de NOS-redactie verzonden te worden. Ook hebben wij geen bericht gekregen van een bezorgingsdienst. We kunnen dus aannemen dat het door de medewerkers niet als verdacht pakketje is gezien.
Ons pakket had ook niet de kenmerken waar de pakketdiensten het meest op letten: het kwam niet uit Oost-Europa, het had een unieke barcode, en het was niet overdadig dichtgetapet om speurhonden tegen te houden. Plus: we hadden het vuurwerk niet via internet besteld. "Daar monitoren we een boel verkeer, dus dan hadden we jullie waarschijnlijk wel opgepikt", volgens Nieuwdorp.
De route die ons pakketje heeft afgelegd is maar een van de vele routes. "We kunnen met de kennis die we hebben een heleboel onderscheppen", zegt Nieuwdorp, "maar criminelen blijven toch nieuwe manieren verzinnen. Zo blijft het een kat-en-muisspel."
