Still uit Vai Malandre
Aangepast

Hoe popmuziek de seksuele cultuur van de favela mainstream maakt

  • Wouter Hoogland

  • Wouter Hoogland

Enorme schuddende billen, geoliede lichamen en bikini's van isolatietape. Beelden die op feesten in favela's (de enorme sloppenwijken bij Braziliaanse steden) heel alledaags zijn, maar nu ook de mainstream bereiken. Allemaal dankzij Anitta, en de clip van haar nummer Vai Malandra.

De clip is nogal controversieel: hij zou te seksistisch zijn, en Anitta zou zwarte cultuur 'stelen' voor haar eigen gewin. Sommige feministen prijzen haar, omdat ze haar cellulitis durft te laten zien. Maar wat veel Brazilianen dwarszit, is dat ze de hyperseksuele cultuur van de favela naar het grote publiek brengt. De clip heeft inmiddels 37 miljoen views.

"Eerlijk gezegd vind ik de clip en het nummer verschrikkelijk", zegt Catarina (30) uit Rio de Janeiro. "Alles wat ik zie, is vrouwen die als object worden behandeld, die denken dat dit verstandig is."

Misschien ken je de naam niet, maar het geluid van favela funk ken je zeker. Het genre is via Major Lazer en M.I.A. stiekem de mainstream ingeslopen. De beat uit Challas van Nederlandse rapper Bizzey is bijvoorbeeld duidelijk geïnspireerd op de sound van de favela.

Elise Roodenburg woont een deel van het jaar in een favela van Rio. In 2015 maakte ze samen met Fleur Beemster een documentaire over favela funk. Volgens haar vinden veel mensen het een slimme zet van Anitta om de favela-cultuur in haar clip te laten zien. "Ze komt er zelf vandaan, maar ze heeft dat imago wat achter zich gelaten. Nu gaat ze terug naar haar roots."

Maar afgezien van de tapebikini's in de clip lijkt Anitta's funk weinig op wat er uit de favela's komt. "Wat Anitta maakt, is popfunk. De echte hardcore funk is veel heviger: dat komt de favela niet uit."

Elise Roodenburg

In de favela's hoor je vooral putaria door de straten schallen: funk met extreem seksuele, pornografische thema's. Teksten als 'ieder meisje droomt ervan om een pik te nemen' en 'ga met je kut op de AK[47]' zijn heel normaal.

Die hevige thema's zijn volgens Elise een gevolg van het harde leven in de favela. "Het zijn hechte, vrolijke gemeenschappen, waar mensen echt het leven vieren. Maar tegenover die positieve cultuur staat overleven: er is enorm veel geweld en ellende."

"Mensen in de favela leven met de dag. Omdat het leven zo heftig en intens is, krijg je ook heel heftige muziek."

De gekleurde huizen in de favela van Rio

In een soort afgezwakte vorm heeft funk wel de overstap naar de mainstream gemaakt. "De muziek begint zeker in de metropolen groter en groter te worden", zegt Elise. "Dj's uit de favela's draaien nu ook in clubs in de rijke wijken van Rio."

Voor artiesten is het maken van putaria een kans om de mainstream te bereiken. "Elke vrouwelijke artiest in de favela wil Anitta worden", zegt Elise. "Je begint op de illegale feesten in de favela, je groeit door naar grotere feesten. Dan ga je met minder heftige teksten naar de tv, en ga je popfunk maken. De zangeres Ludmilla is dat bijvoorbeeld gelukt."

Verbied niet de muziek, maar verbeter de werkelijkheid waar de muziek over gaat.

Documentairemaker Elise Roodenburg

Maar dit is wel een flink afgewaterde vorm van de favela funk. "De seksuele en gewelddadige funk mag niet op de tv en radio gedraaid worden. Het mag ook vaak niet gedraaid worden op grote feesten. Er zijn een paar keer artiesten opgepakt, maar die stonden binnen een week weer buiten."

De rechts-conservatieve regering heeft zelfs een wetsvoorstel klaarliggen om funk te verbieden. Anitta verwijst er subtiel nog naar in de clip van Vai Malandra: op het nummerbord van haar motortaxi staat ANT 1256, het nummer van het wetsvoorstel.

"De muziek is ook wel echt op het randje," geeft Elise toe, "en kinderen zingen het ook. Dat is wel een dingetje, als kinderen van twaalf heel seksuele teksten zingen. Maar dat je de muziek verbiedt, betekent niet dat het niet meer gebeurt."

"Ik hoorde laatst een nummer waarin een vrouw beschrijft dat ze door een groep mannen is verkracht. Je kan het daar niet mee eens zijn, maar het is wel een uiting van hun werkelijkheid. Als je de muziek verbiedt, blijft die realiteit hetzelfde. Ga dus liever de favela's in, en probeer de realiteit te verbeteren."

Helaas, deze YouTube video is niet meer beschikbaar

Deel artikel: