'Ik ben een mens, maar ik spit spiritus shit uit jerrycans'
'Babygyal ik weet het zeker, maak je losser dan een veter'
'Hitgevoelig als Abba, flexibel als Barbapapa'
Zie jij proza in de bovenstaande hiphopteksten? Dat zou helemaal niet zo gek zijn. Uit nieuw onderzoek blijkt namelijk dat Nederlandse rappers wat betreft hun woordenschat niet per se onder doen voor grote literaire schrijvers.
Drie onderzoekers - van de Universiteit Leiden, het Instituut voor de Nederlandse Taal en het Meertens Instituut - vergeleken die twee genres met elkaar. Ze namen van dertig rappers 4000 woorden uit tien tot vijftien verschillende nummers en vergeleken die met de eerste 4000 woorden in boeken van vier bekende Nederlandse schrijvers.
Mensen doen vaak negatief over hiphopteksten, maar er wordt veel creatief Nederlands gebruikt.
"Mensen doen vaak negatief over hiphopteksten", zegt onderzoeker Vivien Waszink. "Het is straattaal, er wordt veel gescholden en het gaat vaak over mooie spullen en vrouwen. Ja, dat is allemaal wel waar, maar er wordt ook veel creatief Nederlands gebruikt."
Ze onderzochten de 'lexicale diversiteit', ofwel het aantal unieke woorden gedeeld door het totaal aantal woorden. Daaruit blijkt dat rapformatie Zo Moeilijk zich in de literaire top schaart:
Tegen het vocabulaire van schrijver Ilja Leonard Pfeiffer met 1480 unieke woorden konden de nederhoppers niet op, maar de Nijmeegse formatie Zo Moeilijk (1393) versloeg wel Harry Mulisch (1366).
"Niet te geloven", reageert een euforische rapper Rosco van Zo Moeilijk. "Ik zal je uitleggen waarom dit niet te geloven is. Onze eerste plaat kwam in 2009 uit en nog eentje in 2012. Maar we zijn nooit beloond voor wat we hebben gedaan: we zijn nooit op Lowlands geweest en nooit bij De Wereld Draait Door. Uiteindelijk kwamen we hierdoor in een dip en zijn we gestopt."
Nu krijgen we eindelijk respect.
"En nu ineens dit: mijn moeder belde me op en zei 'ik ben supertrots op je'. Ik belde ook de anderen: nu krijgen we eindelijk respect. We hebben afgesproken volgende week, misschien komt er wel iets nieuws uit voort", zegt hij voorzichtig. "Hoe dan ook zeggen we: fock ze, deze kunnen we onze broekzak steken."
Ook Opgezwolle (1332), Brainpower (1295) en Zwart Licht (1291) eindigden hoog. Zij gebruikten meer unieke woorden dan literaire meester Multatuli (1286).
Taal is voor mij gewoon de belangrijkste uitingsvorm en rijm geeft een extra dimensie.
Ook Brainpower vindt het een hele eer. "En ik ben een groot Mulisch-fan, dus dat is extra mooi." De rapper heeft ook werken van Shakespeare op rijm vertaald. "Taal en muziek zijn voor mij gewoon de belangrijkste uitingsvorm, en rijm geeft een extra dimensie." En bij rap gaat het ook om ritmiek: "Het gaat dan om de combinatie van muziek en taal."
"Grappig dat juist de groepen uit het oosten het goed doen", zegt Waszink. Niet zo hoog scoren SBMG (607), Yung Internet (725), Gers Pardoel (815) en Sef (819).
"Uiteraard zegt het aantal unieke woorden in een tekst niet zozeer iets over kwaliteit, maar het laat wel iets zien over de woordenschat van rappers", zeggen de onderzoekers.
En ze gebruikten overigens alleen teksten die op de website Genius staan, terwijl niet alle teksten van rappers daar te vinden zijn. Ze kozen er toch voor omdat ze met één bron de teksten het beste konden vergelijken.
Alles is al gezegd in hiphop, dus je moet juist heel creatief zijn als rapper.
Volgens Waszink - die al eerder een boek over nederhop schreef - maakt dit onderzoek duidelijk dat we nederhoppers niet moeten onderschatten. "Rappers komen vaak negatief in het nieuws, maar als je secuur naar hun teksten kijkt, kun je zien dat er gespeeld wordt met taal."
Hiphop vergelijken met literatuur vindt ook rapper Rosco eigenlijk wel logisch. "Rap is woordkunst. Het wordt vaak gezien als onvriendelijk en van de straat terwijl het alles met taal te maken heeft. Alles is al gezegd in hiphop, dus je moet juist heel creatief zijn als rapper."
"Ik geef wel eens les op scholen en heb gemerkt dat je hiphopteksten daar ook goed kunt gebruiken", zegt Waszink. "Bijvoorbeeld om stijlmiddelen uit te leggen."
Ze hoopt dan ook dat er meer onderzoek komt. "We moeten niet alleen cijfermatig, maar juist ook kwalitatief naar rapteksten gaan kijken. Er is de afgelopen drie jaar zo veel veranderd in de nederhop: met groepen als Broederliefde en SBMG die tot in de top 40 komen, zie je echt een nieuwe ontwikkeling."
Omdat we het nieuws ook in video op YouTube en Facebook wilden vertellen, zijn we al literair rappend te werk gegaan. Uit gepaste bescheidenheid bungelt de video onderaan dit artikel: