Het lijkt een flinke tegenstelling. Liset (31) is hoogbegaafd, maar toch lukt het haar niet om een baan te vinden. "Op een of andere manier voel je je bij normale mensen juist dommer. Samenwerken is hierdoor heel vermoeiend. Je bent telkens aan het terugschakelen en compenseren. Ik word er erg onzeker van."
Eigenlijk wist Liset al jong dat ze anders was. "Ik haalde goede cijfers maar was toch altijd onzeker."
Totdat ze tien jaar geleden een andere hoogbegaafde tegenkwam die haar introduceerde bij Mensa, een organisatie voor hoogbegaafden. Ze mocht mee op een speciaal jongerenweekend. "Een warm bad. Het was zo lekker om eindelijk op mijn eigen niveau te praten. Je voelt je niet meer raar, het is bijna een soort high. "
Het is niet alleen de slimheid die hoogbegaafden anders maakt dan de gemiddelde mens, legt ze uit. "Veel mensen die hoogbegaafd zijn, zijn ook hoogsensitief. Dat betekent dat ze slecht tegen prikkels kunnen en snel moe worden als het niet gaat zoals ze willen."
Na een tijdje weet je alles wel.
Hier kreeg ze zelf last van tijdens haar studie. Ze hoopte dat ze gelijkgestemden zou vinden, maar liep er juist tegenaan dat ze moest samenwerken met mensen op een ander niveau.
En ook toen ze afgestudeerd was en ging werken, ging het mis. "Het was een half jaar heel interessant: het bedrijf was nieuw en alles was spannend. Maar na een tijdje weet je alles wel. Dan ga je je ergeren aan dingen die niet soepel verlopen. Maar je kunt er niets van zeggen want je werkt er net."
Ze ging aan zichzelf twijfelen en kreeg uiteindelijk een burn-out, waar ze nu nog steeds in zit.
'Hoogbegaafden zijn erg eigenzinnig maar ook heel gevoelig'
Wim (34) herkent dat het soms moeilijk is op de arbeidsmarkt. "Hoogbegaafden hebben eigen normen en waarden samengesteld en leven naar die moraal", legt hij uit.
"Als een leidinggevende tegen mij zegt dat ik iets moet doen en ik ben het er niet mee eens, ga ik er tegenin en stuur een lange mail met argumenten. Als hij daar niet op ingaat en zegt dat het gewoon moet, ontstaat er een conflict."
Sommige mensen zullen zeggen: je bent gewoon een lastige klootzak.
"Sommige mensen zullen zeggen: je bent gewoon een lastige klootzak", vervolgt hij. "Het is moeilijk uit te leggen. Hoogbegaafden zijn erg eigenzinnig maar ook heel gevoelig. Je betrekt spanningen op jezelf en als anderen tegen je ingaan is dat emotioneel moeilijk te verwerken. Je wordt er een wrak van en kunt er nachten niet van slapen. Op dit moment durf ik niet te solliciteren omdat ik bang ben gekwetst te worden."
'Mijn vriendin zegt het als ik te arrogant doe'
Ook Erik (34) kon lange tijd moeilijk werk vinden. Hij heeft in Oxford gewerkt, promoveerde en toch was hij een half jaar werkloos.
Uiteindelijk kon hij via een uitzendbureau als informatie-analist aan de slag bij het ministerie van Veiligheid en Justitie. De ideale baan voor een hoogbegaafde, denkt hij. "Er komt veel informatie binnen en je moet slimme oplossingen bedenken."
Dat we snel denken, betekent niet dat we altijd gelijk hebben.
Toch heeft ook hij wel eens last zich aan te passen op de werkvloer. "Bij een overleg weet ik vaak al snel wat de strekking is. Dan moet ik bij mezelf de neiging onderdrukken om het uit te gaan leggen."
Hoogbegaafden hebben soms de neiging te denken dat ze altijd gelijk hebben, denkt hij. "Maar dat ze snel denken, betekent niet dat ze altijd gelijk hebben." Om die reden zegt hij nooit dat hij een hoog IQ heeft. "Als je tegen iedereen zegt dat je Einstein bent, schept dat misschien verwachtingen en loop je juist tegen problemen aan."
Hij doet erg zijn best om niet in conflicten te komen en probeert zichzelf telkens in te houden als hij betweterig dreigt te worden. Gelukkig helpt zijn vriendin hem daarbij, vertelt hij lachend. "Zij zegt het als ik te arrogant doe."