TTIP (het handelsakkoord in wording tussen Europa en de VS) ligt op straat. Voor de helft dan. Milieuclub Greenpeace zette de onderhandelingsdocumenten tussen de twee economische blokken online. Met hoogleraar internationale economie Steven Brakman duiken we in de wereld van handelsverdragen. Want TTIP is eigenlijk gewoon het handelsverdrag 2.0.
Internationaal zijn er meer dan 300 handelsverdragen. De grootste is misschien wel de Doha-ronde. Een internationaal handelsverdrag waar bijna 150 landen over praten, al 15 jaar. "Je zou kunnen zeggen dat er te veel partijen aan tafel zitten; de kans dat ze er dan uitkomen is klein", vertelt hoogleraar Brakman.
"Sinds halverwege de jaren 90 zijn landen in kleinere groepjes verdragen gaan sluiten, bijvoorbeeld Europa en Oekraïne. Op die manier komen ze er veel sneller uit."
De meeste handelsverdragen vallen in de categorie 'platte handelsverdragen', zoals Brakman ze noemt. Het zijn wat eenvoudigere verdragen over het afschaffen van invoerheffingen. Als je bijvoorbeeld iets in een ander land koopt hoef je er niet nog eens extra belasting over te betalen.
"Wat je nu ziet is dat het een stapje verder gaat. De VS en Europa hebben al afspraken gemaakt over invoerrechten; in moderne handelsverdragen gaat het over bijvoorbeeld aanpakken van corruptie of milieuafspraken. Of een kip wel met chloor (VS) behandeld mag zijn en niet met antibiotica (EU). Dat de twee belangrijkste economische blokken daar nu op deze manier afspraken over maken, is bijzonder."
Het handelsverdrag met Oekraïne valt net als TTIP in de categorie die je het moderne handelsverdrag kan noemen. Er zijn wel verschillen tussen die twee. Oekraïne wilde héél graag een verdrag met Europa. Volgens Brakman betekent dat dus vooral dat Europa veel meer te vertellen had tijdens de onderhandelingen dan de Oekraïners.
"Uit de documenten die nu openbaar zijn kan je opmaken dat Europa en de VS gelijkwaardige partijen zijn. Europa houdt bijvoorbeeld zijn poot stijf als het gaat over genetisch gemodificeerde maïs. Dat willen ze niet. Het is dus niet zo dat de VS over Europa heenloopt. Europa is geen schoothondje."
Buiten het feit dat de verhoudingen tussen Europa en de VS nu inzichtelijker zijn geworden, zorgt #TTIPleaks er ook voor dat de discussiepunten nu op straat liggen. "De onderhandelaars vragen nu ongetwijfeld om advies", denkt de hoogleraar. "Maar nu hebben wetenschappers en kenners de mogelijkheid om mee te discussiëren.
Is genetisch gemodificeerde maïs namelijk slecht of niet? Of wordt het als argument gebruikt om de eigen markt te beschermen? Op dat soort vragen kan nu een onafhankelijker antwoord komen."
Wat duidelijk wordt, is dat Europa en de VS het op veel punten nog niet eens zijn. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft een aantal Nederlandse economen gevraagd of zij denken dat het TTIP-verdrag op 1 januari 2017 al ingevoerd zou kunnen worden. Het antwoord daarop was volmondig: nee. Er is ook geen einddatum afgesproken wanneer er een akkoord moet zijn.
Dus wanneer we hier chloorkip eten is onduidelijk. Volgens Brakman is het eerst de vraag of de chloorkip er überhaupt komt. "Het is het symbool van de onderhandelingen geworden. Wij willen geen chloorkip; de Amerikanen zitten niet te wachten op onze antibiotica-kippen. Het onderhandelen zal dus nog wel even duren."