In Iran worden 7000 undercover-moraalagenten ingezet. Zij 'jagen' op iedereen die zich niet aan de kledingvoorschriften houdt. Zit kleding niet te strak? Zijn vrouwentruitjes niet te kort? Is een kapsel niet te uitbundig? Zit je hoofddoek niet scheef en dragen mannen geen kettinkjes?
Correspondent Thomas Erdbrink legt uit: ieder jaar, zo tegen de lente, worden maatregelen genomen om de bevolking hierop te controleren. Agenten bij bijvoorbeeld winkelcentra en bioscopen houden de boel in de gaten. Dit jaar worden voor het eerst ook undercover-acties gedaan.
Als de lente begint, is dat automatisch het startsein om minder kleding te dragen. Vooral jonge Iraniërs willen zichzelf tonen op straat. Dat is tegen het zere been van veel conservatieve geestelijken, want die zien liever dat de cultuur beschermd wordt en het allemaal wat kuiser blijft.
Deze acties zijn vooral voor de bühne, zegt Thomas. Het toont volgens hem aan hoe machteloos de conservatieve geestelijken zijn. "Je kunt geen ontwikkeling stoppen die zich in statistieken uit: vrouwen zijn steeds vaker hoogopgeleid, mensen reizen vaker naar het buitenland en kijken veel naar satelliet-tv. Dat zien conservatieven niet graag."
Het beeld ontstaat dat Iran nu één groot hippie-liefdesfeest is.
In 2013 won president Rohani de verkiezingen en dat zorgde bij veel Iraniërs voor opluchting. Ook na het nucleaire akkoord tussen het Westen en Iran twee jaar later was er veel blijdschap. Iraniërs gingen juichend de straat op, ervan overtuigd dat het regime minder streng zou worden.
"Door al die positieve berichten kan van Iran het beeld ontstaan dat het land één groot hippie-liefdesfeest is nu", zegt Thomas. Maar dat is niet zo. "Veel jongeren hoopten dat er na de verkiezingen verandering zou komen, maar nu wordt er geklaagd. Online, in de lift, in de supermarkt, in het zwembad."
Ieder jaar blijven dus dezelfde maatregelen weer terugkomen. Maar een georganiseerde volkswoede hoeven we niet te verwachten. Thomas: "Iraniërs zijn gewend om mee te buigen met de wind die waait. Je doet je hoofddoek netjes en als je de hoek om bent 'valt' 'ie weer af."
Vorige week werd de zwager van Thomas nog aangehouden op straat. "Zijn vrouw droeg haar hoofddoek niet goed. Het gevolg: hun auto werd voor straf een week in beslag genomen."
Hoe vreselijk is een vergrijp?
"Ingrijpen is volledig arbitrair", zegt Thomas. "Er staat nergens in de koran dat je een hoofddoek op moet. Toevallig hebben de Iraanse vrouwen de stijl om een hoofddoek losjes te dragen, zodat het haar goed zichtbaar blijft. Het is aan de moraalagenten om in te schatten hoe vreselijk zo'n vergrijp is."
Deze strijd laat volgens Thomas zien dat er in Iran, in tegenstelling tot veel andere landen in het Midden-Oosten, heel actief wordt nagedacht over hoe de islam geïnterpreteerd moet worden.
"Zo actief, dat de staat zich genoodzaakt ziet de bevolking in het gareel te houden. Er is onderling een duidelijk verschil van mening hoe de islamitische kledingvoorschriften moeten zijn. Dat zal zelfs de meest conservatieve geestelijke niet ontkennen."