Wat is er aan de hand in Polen? Afgelopen zondag stonden duizenden demonstranten met kledinghaken in de hand in de straten van Warschau en andere Poolse steden. Een protest tegen de regering, die steeds conservatiever én nationalistischer wordt. De aanleiding voor dit protest: het verbod op abortus.
En daar blijft het voor regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) niet bij. "PiS hecht geen enkele waarde aan het belang van vrouwen", zegt Karolina Wieçkiewicz van de Poolse vrouwenrechtenorganisatie ASTRA. "Jonge vrouwen hebben amper toegang tot seksuele voorlichting en voorbehoedsmiddelen. Abortus verbieden is de zoveelste poging om progressie in het land tegen te houden."
De PiS liet weten voor een verbod op abortus te zijn nadat Poolse bisschoppen hiertoe hadden opgeroepen. Het verbod op 'prenatale moord' is verwerkt in een wetsvoorstel. Daarin staat dat vrouwen die abortus ondergaan een straf van 3 tot 5 jaar kunnen krijgen.
Volgens politicologe Honorata Mazepus van de Universiteit van Leiden heeft de Rooms-Katholieke Kerk grote invloed op het beleid van PiS. "De kerk krijgt speciale rechten, zoals het exclusieve recht om land op te kopen, in ruil voor steun aan de partij. PiS wil Polen besturen volgens de traditionele katholieke leer."
'Mensen stonden te slapen'
PiS kwam in oktober vorig jaar aan de macht, toen het bij de verkiezingen 39,1 procent van de stemmen kreeg. Genoeg voor een meerderheid in het parlement, waardoor de partij nu alleen regeert.
Maar Mazepus twijfelt of een meerderheid van de Poolse bevolking daadwerkelijk achter het conservatieve beleid van de partij staat. "De helft van de Polen heeft bij de laatste verkiezingen niet gestemd. Mensen stonden te slapen, ze hebben de consequenties van de verkiezingen niet goed voorzien."
Die consequenties worden door steeds meer Polen gevoeld. Sinds een omstreden mediawet werd doorgevoerd, kan de regering hoofdredacties benoemen en ontslaan. Een aantal prominente mediafiguren is inmiddels opgestapt. Ook wil de regering de macht van het Poolse Constitutioneel Hof aan banden leggen.
De homoseksuele Marcin Rodzinka, verbonden aan een homobelangenorganisatie, denkt dat LHBT's het in de toekomst moeilijker krijgen. "Op dit moment is er geen anti-homowetgeving, maar er zijn plannen voor een nieuwe wet waarin families en het huwelijk als instituut worden beschermd. Dat is een gevaar voor alle ongehuwden."
Marcin merkt dat de Poolse samenleving is veranderd sinds PiS aan de macht is. "De regering stimuleert homofobe acties en uitspraken. Extreem-rechts krijgt steeds meer ruimte. In de laatste maanden zijn onze kantoren meerdere keren aangevallen. Een gebouw is zelfs in brand gestoken. Die dingen gebeurden vroeger niet."
Politicologe Mazepus denkt dat de Poolse bevolking het ondanks het groeiende protest moet doen met de zittende regering. "Ook dat is hoe democratie werkt: je kan via een democratische weg stemmen op iemand die niet democratisch ís."