Een Panamees kantoor is het middelpunt van een wereldwijd schandaal dat is omgedoopt tot de Panama Papers. Wat is er precies aan de hand?
Wat zijn de Panama Papers?
Het Panamese juridische adviesbureau Mossack Fonseca lijkt heel wat miljardairs te hebben geholpen geld weg te sluizen naar belastingparadijzen. Het vermogen van de rijken wordt dan nauwelijks belast. Om hoeveel mensen en gevallen het precies gaat, is nog onduidelijk.
De Süddeutsche Zeitung heeft ruim 11 miljoen documenten in handen gekregen - dit zijn dus de 'papers' waar we het over hebben. Het gaat om onder meer e-mails, PowerPoint-presentaties en andere digitale bestanden.
Hoe is het schandaal naar buiten gekomen?
Van wie de Duitse krant de database heeft ontvangen, is onbekend. De Süddeutsche Zeiting heeft de bestanden gedeeld met het ICIJ, een internationale organisatie voor onderzoeksjournalistiek. Op die manier hebben honderden journalisten over de hele wereld de documenten kunnen bekijken. Dat bleef maandenlang geheim, tot gisteravond. Verschillende landen zijn onderzoeken gestart.
In Nederland hebben het Financieele Dagblad en Trouw inzage gekregen. Zij beloven de komende dagen met veel onthullingen te komen. Siem Eikelenboom, journalist van het FD, zegt dat het om zeer recente informatie gaat en niet om zaken van jaren terug.
Het bedrijf dat de spil vormt in het schandaal rond de Panama Papers, Mossack Fonseca, zegt dat het niets fout heeft gedaan.
Hoe illegaal is het?
Mossack Fonseca gebruikt netwerken van brievenbusfirma's om geld weg te sluizen. Dat is in principe gewoon legaal, mits je het papierwerk netjes invult. Een brievenbusfirma is een afdeling of onderdeel van een bedrijf dat is gevestigd in een land, vaak omdat de belastingtarieven daar gunstiger zijn dan in het thuisland.
Over de geldstromen zijn heel onduidelijke of soms zelfs helemaal geen contracten opgesteld. Op die manier kunnen journalisten of de belastingdienst niet achterhalen wie de eigenaar van een constructie of geldstroom is.
Het vermoeden bestaat dat veel miljonairs de constructie gebruiken om geen belasting te betalen in hun thuisland. Belastingontwijking dus. "Waarom zou je anders dit soort ingewikkelde constructies bedenken", vraagt FD-journalist Siem Eikelenboom zich af.
Wie zijn erbij betrokken?
Het Panamese bedrijf hielp allerlei wereldleiders, zakenlui en criminelen om miljarden euro's weg te sluizen naar belastingparadijzen. Onder meer de Egyptische ex-president Mubarak, de Syrische president Bashar al-Assad en vertrouwelingen van de Russische president Poetin worden genoemd. Ook filmregisseurs en voetbalsterren (Lionel Messi) staan op de lijst.
Ook twee Nederlandse bedrijven komen voor in de gelekte bestanden. Het gaat om sportmarketingbedrijven die genoemd worden in een aanklacht van de Amerikaanse justitie tegen de hoge bazen van de FIFA. Morgen komt er meer naar buiten over hoe Nederlandse bedrijven en Nederlanders hierbij betrokken zijn.
Welke invloed gaan de Panama Papers wereldwijd hebben?
Dit is een van de grootste journalistieke lekken in de geschiedenis, zegt FD-journalist Siem Eikelenboom. Groter nog dan Wikileaks, waardoor veel politici en overheidsinstanties in verlegenheid werden gebracht.
Wat vooral duidelijk wordt, zegt Eikelenboom, is dat het steeds lastiger wordt voor mensen om dit soort schimmige zaakjes verborgen te houden. "Mensen hebben hun duistere zaken ondergebracht bij een bedrijf dat bekendstaat om het bewaren van diepe geheimen. Als dit soort bedrijven al gehackt wordt, waar moet je dan naartoe?"
Hoe nu verder?
Het wordt billenknijpen voor duizenden miljonairs de komende tijd. Belastingdiensten zullen wereldwijd de komende tijd de jacht openen op vermogende mensen.
