De aanslagen in Brussel roepen veel vragen op. Bij ons, maar ook bij jullie. Daarom ging we vanmiddag even zitten met wat experts om al jullie vragen over de aanslagen te beantwoorden.
Bij die twee aanslagen op een vliegveld en een metrostation in Brussel vanochtend vielen zeker 30 doden en meer dan 200 gewonden. Hoeveel precies is nog onduidelijk, maar het verlies van levens en de schade zijn enorm.
We vroegen drie experts om op Facebook jullie vragen te beantwoorden. Dat deden we met veiligheidsexpert Marco Zannoni, Sander Koole, klinisch psycholoog gespecialiseerd in angst, en terrorisme-expert Quirine Eijkman.
Waarom zitten wij niet een dreigingsniveau hoger?
Zannoni: "Dat doe je alleen als er echt een dreiging is. Categorie: de terrorist is onderweg. Achter de schermen is er zeker overleg. De grote steden denken hier over na, daar zijn draaiboeken voor. Wat doe je als je een evenement hebt een dag na zo'n aanslag bijvoorbeeld?
Heeft het zin om de grenzen te sluiten?
"Dat heeft inderdaad zin als de verdachte nog op de vlucht is. Je wil er nadien niet achter komen dat iemand naar Nederland is geglipt omdat de grenzen niet dicht waren. In dit geval geldt wel echt: better safe than sorry."
Kan IS Nederland overnemen?
"Dan moet er wel heel veel gebeuren. Lijkt me niet waarschijnlijk. Maar overnemen in de zin van bang maken? Ja. Als er nog een paar aanslagen komen - als je dreigingen krijgt waarbij iedereen slachtoffer zijn, dan kan dat. Gelukkig lijkt dat nu nog niet helemaal het geval."
Helpt het als we ons niet meer mengen in oorlogen in het Midden-Oosten?
"Voor sommige aanslagplegers zou dat zeker helpen. Voor anderen die radicaliseren, is dat niet hun drijfveer: die gaan voor macht, wapens en aantrekkelijkheid. Zolang er oorlogen zijn en mensen 'het westen' als vijand zien, zullen strijders terugkeren. Vrede zou helpen, want dan mis je een grote drijfveer."
Wat kunnen burgers (jij dus) doen?
Alert zijn. Bij verdachte situaties toch even de politie bellen, en niet denken 'het zal wel'. En datzelfde geldt als je denkt dat iemand radicaliseert."
"En probeer niet mee te doen aan verdere polarisatie. Zet geen bevolkingsgroep in de hoek. Klinkt beetje soft, maar probeer te blijven nadenken: dit gaat niet over iedereen."
Hoe overwin je angst voor je eigen dood? Hoe kan je dat nou opzoeken?
En dan Sander Koole, de angstexpert. Ook voor hem hadden jullie vragen.
Wat doet die angst na zo'n aanslag met je?
Koole: "Vooral in het begin ga je goed opletten. Wat is er aan de hand? Er zijn heel snel grote verschillen hoe je met die angst omgaat."
"Je kan erin blijven hangen, of juist de angst kleiner maken. Dat doe je door bijvoorbeeld wat anders te gaan doen. Klinkt simpel, maar je kunt jezelf afleiden. Hoe meer iets anders je aandacht opeist, hoe beter. Een moeilijke puzzel, bijvoorbeeld. Of contact met andere mensen, dat helpt ook goed."
Waarom hebben de terroristen zelf geen angst?
"Het is niet aannemelijk dat terroristen zelf geen angst hebben. Waarschijnlijk zijn ze heel goed in het bedwingen ervan. Want hoe overwin je angst voor je eigen dood? Hoe kan je dat opzoeken?"
"Daar spelen een paar factoren mee. Zelfmoordterroristen zijn vaak niet alleen, ze worden gesteund door een netwerk. En daarnaast is een zinvol doel heel belangrijk, dat is één van de beste manieren om je angst langdurig te onderdrukken. Het is dus geen toeval dat het religieuze mensen zijn. Als je denkt: ik ga hierdoor naar de hemel, dan doe je iets wat voor jou heel veel zin heeft. Daarmee kan je angst overwinnen."
Eerder vanmiddag praatten we al met terrorisme-deskundige Quirine Eijkman.
Waarom eigenlijk Brussel?
"Het is de hoofdstad van België én van de Europese Unie. Terroristen willen angst zaaien. Liefst op strategische punten, waar de politiek ook zit. Wat is dan beter dan een vliegveld en een metrostation vlakbij de belangrijkste gebouwen van de EU?"
Heeft de arrestatie van Abdeslam dit weekend hiermee te maken?
"Dat weet je niet. Mijn inschatting is dat je zo'n aanslag niet zomaar pleegt, dit verzin je niet op een middagje. Waarschijnlijk hadden ze dit al langer in gedachten en misschien is het versneld uitgevoerd."
Moet het fout gaan voor we in Nederland actie ondernemen?
"Nederland onderneemt echt actie en doet veel, maar het is niet altijd zichtbaar. En je wil ook niet in een politiestaat leven. Twee redenen: de overheid weet het simpelweg ook niet altijd. En daarnaast vind ik dat je echt iets gedaan moet hebben voor je kan worden opgepakt. Nu kan de overheid je paspoort afpakken zonder dat iemand uitlegt waarom."
"Strenger zijn leidt er niet sowieso toe dat dingen niet meer gebeuren. Het is net als met auto's, die zitten vol met airbags, riemen, allemaal veiligheidsmaatregelen. Maar je kan nog steeds overlijden bij een ongeluk. Vertrouw de veiligheidsmaatregelen, en wees eerlijk: dit kan ook in Nederland gebeuren."
Moeten we strenger worden?
"We zijn al heel streng. Je moet niet denken dat harder optreden tot minder aanslagen leidt. Te hard optreden betekent ook dat de mensen om de terroristen heen van je vervreemd raken. En die heb je juist nodig voor informatie om aanslagen te voorkomen. En vergeet niet dat je weinig hoort over de successen. Die zijn er best vaak."
Worden dit soort extremisten in Nederland beter in de gaten gehouden dan in België?
"Vind ik moeilijk. Nederland is wel meer bezig met het voorkomen dat mensen met radicale ideeën geweld gaan plegen. Daar zijn we heel ver mee in Nederland, vooral sinds de moord op Theo van Gogh."