Je moet er niet aan denken: je wordt 's nachts wakker en een levensechte pop staart je aan. Daar zijn ze in Thailand helemaal gek op. Niet per se 's nachts, maar de poppen, Look Thep (engelkind) genaamd, zijn niet aan te slepen. Bijna overal zie je volwassenen die de poppen dragen, aankleden en voeden. Ze geloven dat de poppen geluk brengen.
Deze poppen bestaan al een jaar of vijftig, maar vorig jaar namen ze een vlucht toen de bekende dj Bookkoh Thannatchayapan op televisie zei dat hij zijn succes aan de pop te danken had. "De eerste dag dat ik hem had, ging ik kleertjes voor hem kopen op de baby-afdeling. Net nadat ik had afgerekend, kreeg ik een belletje dat ik mijn baan terug had", zei Bookkoh.
De rage zet door: je kan de Look Thep zelfs meenemen naar restaurants zodat ze een vorkje kunnen meeprikken. En bij de luchtvaartmaatschappij Thai Smile Air kan je een stoel voor je pop reserveren. Doe je dat niet, dan is je pop gewoon handbagage. En dat willen de liefhebbers niet.
Kuman Thong
"Het grijpt terug op een eerdere traditie, Kuman Thong", zegt Rogier Busser van de Universiteit Leiden. "Dat had te maken met foetussen, ongeboren baby's, die in de baarmoeder overleden waren. Die foetussen zouden een speciale band met de geestenwereld hebben. Daar dingen aan offeren zou geluk brengen."
Dit is dus een soort moderne versie van die traditie. "Het is eigenlijk een vermenging van allerlei dingen die al bestaan", zegt antropoloog Irene Stengs. Zoals Kuman Thong.
De poppen hebben tegenwoordig niet zo veel meer te maken met kinderzieltjes. Een poppenfabrikant maakt ze in haar bedrijf in de buurt van Bangkok. Daar begon ze drie jaar geleden mee: ze vult de poppen met vruchtbaarheidszaadjes, en spreekt er bezweringen over uit. "Ze zegt dat ze contact heeft met een hindoeïstische god en de kracht van die god stopt ze in die poppen", weet Busser.
En die poppen hebben de Thai nu zo ongeveer in hun greep. Wat bezielt hen? Eigenlijk niet zo heel veel, zegt Stengs. "Het geloof dat bepaalde objecten geluk kunnen brengen, is een algemeen verschijnsel in Thailand. Het zit heel erg in het religieuze denken. Ook het geloof dat amuletten of stenen bescherming kunnen bieden; dat is de basis van dit denken."
En het verschijnsel van een celeb die met een bepaald iets succes heeft gekregen, komt ook regelmatig voor. "Als bekende types naar een bepaalde tempel zijn geweest en daarmee op tv komen, neemt dat ook een vlucht."
Zwolle
Stengs vergelijkt het met de kiosk in Zwolle waar meerdere keren een grote prijs viel op een lot dat daar was verkocht. "Daarna gingen mensen uit het hele land naar die winkel. Sterker nog, ook de moeder van een vriend van me en die won toen 20.000 euro. Het is iets algemeen menselijks."
"En het boeddhisme is doordrongen van allerlei soorten bijgeloof", zegt Busser. "Thailand is heel bijgelovig. Zo mag je op woensdag niet je haar laten knippen, dan zijn ook alle kappers dicht."
Harde samenleving
Thailand is niet alleen heel bijgelovig, het is ook een hele onstabiele samenleving. "Als je baas je niet goed gezind is, kan je er zo uitvallen", zegt Stengs. "Het is een harde samenleving. Vandaar dat het niet zo gek is om op andere manieren bescherming te zoeken."
"Het gaat inderdaad slecht met het land", zegt Busser. "Met name de Thaise huishoudschuld is heel groot. Mensen hebben veel leningen, ook informele. Er zijn veel creditcardmaatschappijen. Deze traditie of trend voorziet in een soort van leegte voor mensen die geen leuk leven hebben. En vergis je niet: in Thailand is veel drankmisbruik, zijn veel alleenstaande moeders, gebroken gezinnen, vroegtijdig schoolverlaters. Het zijn niet alleen maar witte stranden."
Niet zo gek misschien dat nu ook premier Prayut zich ermee bemoeit: hij zegt dat mensen vooral geen pop moeten kopen als ze er eigenlijk geen geld voor hebben. De poppen zijn namelijk niet goedkoop: de prijs kan oplopen tot omgerekend 2500 euro.
"Maar dit stort ook weer helemaal in", zegt Stengs. "Dat gebeurt altijd met die cultussen."