"Dit is een mes in de rug." Dat zei president Poetin vandaag, nadat Turkije een Russisch vliegtuig neerhaalde op de grens met Syrië. De relatie tussen Turkije en Rusland kan dan ook flink bekoelen door dit incident.
Kan het uit de hand lopen? Vier vragen over de gevolgen van het neergeschoten gevechtsvliegtuig.
Eerst: wat is er vandaag ook alweer precies gebeurd?
Twee Russische gevechtsvliegtuigen vlogen volgens Turkije zonder toestemming boven Turks grondgebied. Het Turkse leger waarschuwde de Russische plioten naar eigen zeggen meerdere keren, maar zonder resultaat. Daarop besloten Turkse F-16's een van de twee toestellen neer te halen.
De Russische president Poetin zegt dat dit verhaal niet klopt. Hij zegt dat het gevechtstoestel is aangevallen toen het boven Syrië vloog, op één kilometer afstand van de Turkse grens.
In ieder geval is duidelijk dat de Russische SU-24 is neergeschoten. Het brandende toestel zou bij het Syrische grensdorp Yamadi zijn neergekomen.
Wat er daarna met de piloten is gebeurd, is nog onduidelijk. Een ondercommandant van Turkmeense strijders in Syrië zegt dat de twee piloten zijn doodgeschoten. Rusland zegt dat er eentje is doodgeschoten. Maar Turkije zegt dat ze het beiden hebben overleefd en in handen zijn van rebellen.
Is dit de eerste keer dat er een vliegtuig wordt neergehaald?
Het is inderdaad voor het eerst dat Turkije een Russisch toestel neerschiet. Volgens Turkije was de actie niet gericht tegen Rusland zelf, maar tegen de schending van het luchtruim.
Toch waren er al eerder incidenten. Begin oktober drongen twee Russische gevechtsvliegtuigen ook al het Turkse luchtruim binnen. Een navigatiefoutje, aldus de Russen. President Erdogan was woedend.
En vorige maand haalden Turkse straaljagers een drone neer. Volgens de Turken was die drone van de Russen, maar dat wordt ontkend. De twee incidenten leidden tot spanningen.
Wat is de achtergrond van die spanningen?
Rusland valt in Syrië niet alleen IS-doelen aan, maar bestookt ook andere groepen die vechten tegen president Assad. Turkije wil, net als de internationale coalitie, dat Moskou stopt met die aanvallen: zij willen juist dat Assad vertrekt.
Turkije zegt daarnaast dat de Russische bombardementen geen rebellen, maar burgers doden. "Volgens Turkije zitten in dat gebied helemaal geen terreurgroepen, zoals IS of al-Nusra", zegt Turkije-correspondent Lucas Waagmeester. Wel wonen er veel Turkmenen. De Turken zien hen als broedervolk.
Gaat het door dit incident nu helemaal mis tussen Rusland en Turkije?
Nee, dat zal volgens Rusland-correspondent David Jan Godfroid wel meevallen. Turkije is namelijk lid van de NAVO. Dat betekent dat als Rusland militair ingrijpt in Turkije, het land meteen de hele NAVO op zijn dak krijgt. De NAVO is wel geschrokken: zij gingen snel in spoedberaad over het incident en riepen op de kalmte te bewaren.
"Wel waarschuwt Poetin voor ernstige consequenties", zegt David Jan in het NOS Radio 1 Journaal. "Er zijn al politieke gevolgen: minister Lavrov zou morgen op bezoek gaan in Turkije, maar dat bezoek is afgezegd. En ik kan me voorstellen dat als de beelden van dode piloten hier doordringen, het leidt tot extra bombardementen in het grensgebied."
Verder zijn er economische consequenties: Lavrov heeft Russische toeristen opgeroepen niet naar Turkije te gaan. "Dat is een harde klap voor de toeristische sector, want Turkije is populair bij de Russen", licht David Jan toe. "Het kan ook zijn dat Rusland geen vluchten van Turkish Airlines meer gaat toestaan. De Turkse nationale vliegtuigmaatschappij vliegt veel op Rusland."
Volgens Lucas zal ook Turkije het niet uit de hand laten lopen. "De Turken zijn heel afhankelijk van Rusland. Alleen al voor de energiehuishouding heeft Turkije Rusland verschrikkelijk hard nodig. Niemand heeft er belang bij om dit te laten escaleren. Je mag ervan uitgaan dat dit niet tot een langdurig en groter conflict gaat leiden."