Politieagenten en rechercheurs onthouden meer details van een drugsdeal dan gewone mensen. Klinkt misschien als een open deur, maar toch is het een bruikbare conclusie van onderzoekers van de Vrije Universiteit. Het geeft aan dat verklaringen van agenten in rechtszaken betrouwbaarder zijn.
"Er is al een uitspraak geweest waarin de rechter aangaf dat de politie beter observeert dan burgers", zegt onderzoeker Annelies Vredeveldt. "Maar er is nooit wetenschappelijk onderzoek gedaan dat die uitspraak staaft."
Het experiment
Agenten, rechercheurs en gewone burgers kregen de volgende opdracht: kijk naar een filmpje en let onder meer op kentekens, personen en het gebruik van mobiele telefoons. De proefpersonen kregen vervolgens deze beelden te zien van een nagespeelde drugsdeal.
Na afloop van het onderzoek moesten de proefpersonen tientallen vragen beantwoorden over details uit het filmpje. Bijvoorbeeld: wie droeg de koffer? Hoe laat verlieten ze het hotel? En beschrijf het merk, type en de kleur van de auto die je zag.
Vervolgens kregen de proefpersonen zes foto's te zien waarop ze de daders moesten aanwijzen. Die zat overigens niet altijd tussen de foto's.
Winnaars: de rechercheurs
"De rechercheurs gaven de meeste en nauwkeurigste informatie", concludeerden Vredeveldt en haar collega's. "Burgers gaven de minste informatie en maakten de meeste fouten. De agenten zaten daar tussenin: die gaven wel meer, maar niet betere informatie dan de rest." Detectives en agenten wisten vooral meer te vertellen over auto's, de tijd en telefoons.
Als extra check lieten de onderzoekers ook foto's zien van verschillende schilderijen. De proefpersonen moesten het schilderij aanwijzen dat je in het filmpje hierboven in de eerste paar seconden ziet (maar in het echte filmpje een paar minuten). Rechercheurs scoorden veel slechter dan burgers. "Rechercheurs zijn zo gefocust op personen, dat ze het opvallende schilderij helemaal over het hoofd hadden gezien", vertelt Vredeveldt.
"Opmerkelijk is verder dat politieagenten de neiging hadden om het verkeerde schilderij aan te wijzen, maar rechercheurs eerlijk zeiden dat ze het niet wisten", gaat Vredeveldt verder. "Dat komt mogelijk doordat agenten meer zelfvertrouwen hebben,of dat ze denken dat ze het moeten weten. Maar dat is speculeren." Rechercheurs hebben daarnaast vaak meer ervaring en opleiding in het focussen op details.
Rechercheurs zijn zo gefocust op personen, dat ze het opvallende schilderij helemaal over het hoofd hadden gezien.
Of rechters het onderzoek van Vredeveldt en haar collega's gebruiken in zaken, zal de toekomst uitwijzen. "De rechter bepaalt uiteindelijk zelf welke waarde er aan een verklaring moet worden gegeven", aldus Vredeveldt.