"De allerbelangrijkste vraag is nu nog steeds: wat is er gebeurd? Er zijn twee theorieën: of het was een Buk-raket afgeschoten door separatisten, of een straaljager van Oekraïne. Daar hamert Rusland telkens op. Voor beide theorieën is wat te zeggen, maar voor allebei ontbreekt hard bewijs."
Vertel, wat weten we daarover?
"Over de Buk-raketten: er zijn veel bewijzen dat er op het moment van de crash Buk-raketten in Oost-Oekraïne waren. Maar als je die afschiet, geeft dat een bak herrie die je kilometers ver nog hoort. Zo'n raket laat een rookspoor achter dat je nog tien minuten ziet, maar beelden of getuigen zijn er niet. De Amerikanen zeiden al heel snel dat ze op satellietbeelden hebben gezien dat er een Buk-raket is afgeschoten, maar die zijn nooit getoond. Volgens de VS omdat ze niet willen laten zien wat ze allemaal kunnen. Maar ook het OM heeft ze niet gezien, dus de vraag is: zijn die beelden er wel?"
En die straaljager?
"De Russen zeggen dat het een straaljager was van de Oekraïense luchtmacht. Daar zijn radarbeelden uit Rusland van getoond door Russische militairen. Volgens hen zag je daar vier passagiersvliegtuigen én een straaljager van Oekraïne. Maar de radarbeelden van Kiev hebben we nooit gezien."
Volgens sommigen zijn er meer argumenten, zoals de inslaggaten aan de linkerzijde van de cockpit en mogelijke inslagen van bovenaf in de cockpit. De Onderzoeksraad gaat die theorie ook onderzoeken. De grote vraag blijft: waarom zou Oekraïne een westers passagiersvliegtuig neerschieten?"
"Kortom: we weten het niet. Dus zijn de wrakstukken essentieel, zeker omdat de winter er aan komt. Die gaan ze nu ophalen."
Maar die liggen er al tijden. Waarom doen ze dat nu pas?
"Goede vraag. Alle deskundigen zeiden meteen na de crash al dat je wrakstukken moet verzamelen, en het toestel daarmee zoveel mogelijk moet opbouwen. Maar kort na de ramp straalde de Onderzoeksraad uit dat ze ook wel zonder die wrakstukken konden, maar daar zijn ze nu kennelijk anders over gaan denken."
"Daarnaast is het daar volgens de Raad niet veilig. En dat is zo: de wrakstukken liggen bij een front, er vallen mortieren. En dan zijn er nog de belangen. Het is daar oorlog: Kiev en de separatisten proberen land van elkaar te veroveren. Misschien is er ergens wel een kans geweest, maar dat kunnen wij niet beoordelen."
"De radarbeelden van Kiev en eventuele satellietbeelden zouden het onderzoek veel makkelijker maken. Probleem: de pers krijgt die niet te zien, en we weten niet of de Nederlandse regering die wel te zien krijgt. Dus blijven er veel vragen openstaan. De politiek gaat er wel steviger in, nu het zo lang duurt. Daar denken ze ook, we zijn nu vier maanden verder, we willen antwoorden. En hoe langer dat duurt, hoe sterker dat gevoel wordt."