Zes presidenten in vijf jaar tijd. Sinds nummer vijf eerder deze maand het veld moest ruimen, heerst er politieke chaos in Peru. Alweer een nieuwe (interim-)president kondigde deze week vervroegde verkiezingen aan. Maar aan de felle straatprotesten die het land in hun greep houden, lijkt geen einde te komen.
Wat begon als een vreedzame demonstratie veranderde in een ongekende veldslag. Socioloog Cesar Gálvez Alarcón hoorde vorige week de schoten vanuit een vergadering die hij bijwoonde in de stad Ayacucho in het binnenland van Peru. "Onbekenden probeerden het vliegveld te bezetten. Dat de autoriteiten zo hard ingrepen is ongekend", vertelt hij.
In ieder geval vielen er 26 doden, waaronder veel tieners, bij de protesten in het Zuid-Amerikaanse land. Een groot deel in Ayacuhco. "Dit soort geweld hebben we hier sinds de jaren tachtig niet meer gezien", zegt Gálvez Alarcón.
Bizarre wending
In verschillende delen van het land wordt nu al weken gedemonstreerd. De onrust heeft alles te maken met een bizarre wending in de Peruaanse politiek: President Pedro Castillo werd twee weken terug in de boeien geslagen toen hij probeerde het parlement buiten spel te zetten.
De linkse Castillo, een voormalig leraar en vakbondsleider, probeerde het tij te keren nadat het parlement voor de derde keer een afzettingsprocedure tegen hem was begonnen. Vorig jaar won hij met steun van veelal de arme en inheemse bevolking nipt de verkiezingen. Nu zit hij achter de tralies en moet hij zich voor de rechter verantwoorden.
Snelste groei
Hoewel het al jaren rommelt in de Peruaanse politiek, wordt Peru de afgelopen tien jaar gezien als het land met de snelst groeiende economie van Latijns-Amerika. Miljoenen Peruanen - het land telt 33 miljoen inwoners - ontstegen de armoede en de middenklasse groeide flink.
Maar terwijl de groeicijfers vooruitgang lieten zien, zien niet alle Peruanen hier iets van terug. "In de grote steden is een grotere middenklasse ontstaan, maar de kloof tussen stad en platteland en de ongelijkheid zijn ook toegenomen", zegt Eva Willems, Peru-kenner en onderzoeker aan het Duitse Centrum voor Conflictstudies.
De rijkdom van Peru aan grondstoffen als koper en goud stuwen de economische groei, maar volgens Willems profiteert hier maar een kleine groep van. "Bovendien kreeg Peru een harde economische klap door de coronapandemie. En daar komt bij dat de landbouw grote problemen ondervindt door droogte", zegt Willems.
Chili als voorbeeld?
Massale protesten in het buurland van Peru, Chili, leidde een paar jaar terug tot een politieke aardverschuiving. Een van de protestleiders van toen is nu de president. Belangrijk doel van zijn regering is om de grondwet te veranderen. Die stamt nog uit de tijd van de Chileense dictator Augusto Pinochet.
In Peru is er ook een grondwet uit de tijd van een autoritaire leider: Alberto Fujimori, die in de jaren negentig een schrikbewind voerde. Volgens sommige analisten is deze grondwet een belangrijke bron van de huidige politieke instabiliteit.
Maar de vergelijking tussen Chili en Peru gaat volgens Willems niet helemaal op. "Een groot verschil is dat de protesten niet zo georganiseerd zijn als destijds in Chili. In Peru is het een beetje een allegaartje: van boerenbewegingen, cocatelers tot mijnbouwers. Bovendien is er geen verbindende figuur uit de protesten opgestaan."
Een belangrijk onderliggend probleem is de wijdverbreide corruptie in de Peruaanse politiek, ziet Willems. "Ik hoop dat nieuwe verkiezingen een uitweg bieden om de democratie te restaureren. Want als de protesten en de dodelijke repressie niet afnemen, acht ik de kans op escalatie groot."
Verkiezingen
Bij socioloog Gálvez Alarcón brengt het geweld van de afgelopen weken herinneringen uit zijn jeugd naar boven, toen terreurgroepen een bloedige strijd uitvochten met de regering waarbij tienduizenden doden vielen. "Ik was toen nog een kind. Overal waren moorden en explosies te horen", vertelt hij
De enige oplossing diehij ziet is dat zowel het parlement als de nieuwe interim-president zo snel mogelijk opstappen. En dat er binnen een paar maanden verkiezingen worden georganiseerd, en niet pas in 2024 zoals nu is aangekondigd.
