Elke dag staan youtubers Hasan en Tugba Koksoy in de winkelstraat in hartje Antalya. Meer dan een microfoon en een kleine camera hebben ze niet nodig. Veel hoeven ze er niet voor te doen om mensen voor hun draaiende camera te krijgen. Als bijen op honing komen voorbijgangers af op de blauwe microfoon van Kendine Muhabir, wat zoiets betekent als 'zelfverslaggever'.
"Inflatie, inflatie inflatie," roept een gepensioneerde man, hij zwaait met zijn armen voor hij snel verder loopt. Anderen blijven langer staan en vertellen honderduit over hun persoonlijke situatie. "Ik heb nog maar vijf Lira tot het eind van de maand," zegt een man die demonstratief de inhoud van zijn portemonnee laat zien. "Kijk dan, film dit maar! Geen geld, wel vier creditcards met schulden."
Al snel komen er meer mensen om de microfoon staan. Veel mensen schreeuwen. Het regent kritiek op president de Turkse president Erdogan. "Hij is niet de eigenaar van dit land," roept iemand. De meeste mensen nemen de naam van de president niet in de mond, in plaats daarvan zeggen ze 'hij' en 'hem'.
Een vrouw: "Die ene persoon is het ergste dat ons land is overkomen. Ik zal zijn naam niet noemen, want dan brengen ze mij meteen naar de gevangenis." Hasan vraagt haar of ze bang is. De vrouw antwoordt: "Ik ben niet bang, ik ben wel verdrietig, want dit is zo'n mooi land. En we hebben geen idee wat hij aan het doen is."
180.000 abonnees
In hun thuisstudio in een buitenwijk van Antalya bestuderen Tugba en Hasan het materiaal. Elke dag zetten zij video's van ongeveer tien minuten online. Ze worden veel bekeken en gedeeld, soms gaan ze viral. Het YouYube-kanaal heeft bijna 180.000 abonnees.
Vooral de laatste maanden is het hard gegaan, zegt Hasan. De economische neergang heeft kritiek op de regering aangezwengeld. "Mensen zijn niet meer bang om te zeggen wat ze vinden. Ik denk dat mensen niet veel meer te verliezen hebben. Ze denken dat ze hun toekomst kwijt zijn. En ze denken dat hun toekomstige kinderen zullen worden geboren met schulden."
Zo nu en dan knipt Hasan mogelijke strafbare uitspraken uit het materiaal, bijvoorbeeld als iemand de president beledigt. "We moeten voorzichtig zijn, we nemen mensen in bescherming."
Begin december werd Hasan door de politie van zijn bed gelicht. Het huis werd doorzocht, computers en telefoons werden in beslag genomen en hij moest mee naar de cel. Een paar dagen later mocht hij naar huis. Maar vrij was hij niet, hij kreeg huisarrest en zijn paspoort werd vastgehouden.
Er zijn verschillende aanklachten tegen hem voor het verspreiden van misinformatie en het plaatsen van tweets. Hasan: "Het zijn allemaal politiek gemotiveerde zaken. Het is bedoeld om te intimideren, om ons bang te maken."
Tijdens zijn veertig dagen huisarrest deed Tugba de straatinterviews alleen. Een dag na zijn vrijlating pakte Hasan de microfoon weer op. "Wij voelen de pols van de samenleving. De straat is een reflectie van het hele land. In de reguliere media hoor je dit geluid niet meer. Die staan onder strikte controle. Op YouTube kan het nog wel."
Duizelingwekkend
Vorig jaar verloor de Turkse Lira de helft van zijn waarde. Volgens de laatste officiële cijfers was de inflatie in januari 49 procent. In december was het al een duizelingwekkende 36 procent.
Door stijgende transportkosten zijn winkeliers genoodzaakt hun prijzen meerdere keren per maand te verhogen. Op Twitter delen Turken foto's van veranderende prijskaartjes, en op TikTok plaatsen medewerkers van een supermarkt hoe ze keer op keer de prijskaartjes moeten vervangen.
Erdogan draagt de Centrale Bank, die na meerdere ontslagrondes volledig onder zijn controle staat, op om de rente keer op keer te verlagen.
Gevaarlijk, zegt econoom Veysel Ulusoy. "Je kunt de rente niet verlagen als de inflatie stijgt. Dat is simpelweg een economische realiteit. Anders zal je spaargeld, je productiviteit en je economische groei eronder lijden. Dat is wat we nu zien".
Erdogan vindt dat een lage rente juist ruimte geeft voor groei, omdat het investeren stimuleert. Bovendien kan de export groeien bij een zwakke Lira. Erdogan wil van Turkije een exportland maken. Een nieuw economisch model, noemt hij het. "Onzin," zegt Ulusoy. "Het werkt niet. We hebben geadviseerd, geroepen, gesmeekt. Als we op deze lijn door gaan, loopt het niet goed af."
Emotionele discussies
Hasan en Tugba krijgen ook regelmatig supporters van Erdogan voor de camera. Dan ontstaan er vaak emotionele discussies. Twee jonge mannen verdedigen Erdogans leiderschap en zeggen dat het land weliswaar in economisch zwaar weer zit, maar dat Erdogan het beter zal maken. Er is tenslotte overal op de wereld inflatie. Een man met zilvergrijs haar hoort het en gaat er tegenin. "Hoe kunnen jullie dit zeggen? Hij heeft onze toekomst gestolen!"
Soms komt de politie erbij, en worden Hasan en Tugba weggestuurd. Tugba: "Ze zeggen dat we mensen tegen elkaar opzetten, dat er ruzies ontstaan. En sturen ons weg".
Youtubers als Hasan en Tugba geven mensen hun kritische stem terug. Maar hun bewegingsruimte wordt ook steeds meer ingeperkt. De dag dat Hasan werd opgepakt, werden twee andere populaire youtubers in Antalya ook gearresteerd.
Het gebeurde, toeval of niet, een dag nadat president Erdogan via een speech de aanval op sociale media inzette. "Sociale media zijn uitgegroeid tot één van de grootste bedreigingen voor onze democratie," zei hij.
Hasan lacht erom. "De mensen spreken zich uit, ze zeggen wat ze denken. Is dat niet precies wat democratie is?"
