De vorige keer dat de Taliban aan de macht waren in Afghanistan (van 1996 tot 2001) waren televisie, films en andere entertainment verboden. Ze zouden niet-islamitisch zijn. Alleen een propagandazender bleef bestaan.
Moeten Afghanen ook nu weer afscheid nemen van hun favoriete programma's en van onafhankelijk nieuws? "We zijn verrast dat de Taliban behoorlijk openstaan voor de manier waarop wij uitzenden", zegt Saad Mohseni, de eigenaar van TOLOnews, in een gesprek met Nieuwsuur.
Personeel het land uit
TOLOnews is de eerste 24-uurs nieuwszender van Afghanistan. Sommige Afghaanse tv-zenders zijn inmiddels overgenomen door de Taliban, maar die van Mohseni niet. Desondanks waren de afgelopen weken "zeer uitdagend", zegt hij.
"Veel van mijn medewerkers kozen ervoor het land te verlaten. Niemand weet zeker hoe het nieuwe regime gaat reageren op onze nieuwsverhalen en onze verschillende programma's."
Opmerkelijk is dat de Taliban TOLOnews heeft gevraagd te blijven uitzenden, zonder restricties. "Het heeft ons verrast dat ze ons geen beperkingen hebben opgelegd", zegt Mohseni. "Maar we beseffen ook dat de Taliban er nog maar net zijn en nog geen kans hebben gehad de mediasector onder de loep te nemen. Op het moment worden we nog met rust gelaten."
Een woordvoerder van de Taliban liet zich kort na de inname van Kabul zelfs op tv interviewen door een van Mohseni's vrouwelijke presentatoren. "Hij wist dat hij door een vrouw zou worden geïnterviewd, en zei alsnog 'ja'."
Een fragment uit het interview:
Mohseni noemt het interview "een historisch moment". "Al denk ik dat de Taliban het ook gebruikten om te laten zien dat ze openstaan voor het idee van vrouwen die werken en die op tv verschijnen. Ze zagen dit als kans om een signaal af te geven wat ze met de toekomst van plan zijn."
Tot nu toe staan de Taliban vrouwelijke medewerkers van TOLOnews toe naar hun werk te komen. "Vrouwelijk overheidspersoneel hebben ze wel gevraagd om niet naar werk te komen", zegt Mohseni. "Ze kunnen hun veiligheid niet garanderen op de straten van Kabul."
Medewerkers in elkaar geslagen
De Taliban zijn vooralsnog niet in staat de orde in Kabul te handhaven, ziet Mohseni. "De Taliban hebben de leiding, ja. Maar er zijn nog geen ministers, president, kabinet of zelfs een politiechef. We praten met de Taliban, maar ze hebben vaak geen controle over de situatie op de grond."
Mohseni vertelt dat twee van zijn medewerkers enkele dagen geleden door Talibanstrijders in elkaar zijn geslagen. "Dat gebeurde een kilometer van ons kantoor vandaan. Journalisten zijn niet per se een doelwit, maar de Taliban zijn niet heel centraal georganiseerd. Strijders komen uit verschillende regio's, hebben verschillende houdingen. Met zo'n gefragmenteerde groepering is een stad van zeven miljoen mensen moeilijk te controleren, zo laat het tragische incident van gisteren ook zien."
Bij een ander tv-station werd een vrouwelijke presentator wél weggestuurd. "Individuele Talibanstrijders kunnen beslissingen nemen die indruisen tegen het beleid van de beweging."
Afghanistan, hoewel gevaarlijk, heeft een van de meest vrije en levendige mediasectoren in de regio.
Voor de toekomst van TOLOnews en andere media hangt veel af van de manier waarop de Taliban gaan besturen. "We weten niet wie binnen de Taliban dominant gaan zijn; de meer pragmatische, gematigde of de meer conservatieve elementen. We moeten afwachten en niet speculeren."
Modern media-aanbod
Mohseni moderniseerde de afgelopen decennia het media-aanbod in Afghanistan met onder meer soapseries en het razend populaire Afghan Star, waarin mannen naast vrouwen zingen. "Afghanistan, hoewel gevaarlijk, heeft een van de meest vrije en levendige mediasectoren in de regio, van Oost-Azië tot Noord-Afrika en zelfs delen van Oost-Europa."
Sinds 2001 werden in het land honderden radio- en tv-kanalen opgericht. De Afghaanse kijker is gewend geraakt aan dit brede media-aanbod, zegt Mohseni, en zal ook onder Talibanheerschappij ongecensureerd nieuws blijven verlangen. "Die verantwoordelijkheid nemen we heel serieus. We zijn ons bewust van de gevaren, maar zijn vastberaden om door te gaan. Binnen of buiten Afghanistan."
"Iedereen is bang, maar mijn medewerkers zijn dapper. Ze blijven naar hun werk komen en ze blijven de feiten verslaan. We blijven nieuws en entertainment uitzenden. Althans, voor nu."
